Over mij

Mijn foto
De Brabant-Collectie is in 1837 in 's-Hertogenbosch opgericht door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant en wordt sinds 1986 beheerd door de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg

maandag 31 december 2012

Tijdschrift: Peerke Donders

Dit tijdschrift, een uitgave van de Stichting Vrienden Petrus Donders (Tilburg), is de voorzetting van het Kwartaalblad van de Pater Donders Vereniging. Het verschijnt vier maal per jaar en is bedoeld voor belangstellenden in leven en werk van Peerke Donders. Alle begunstigers van de vriendenstichting ontvangen dit blad; daarnaast is het op een aantal plaatsen in Tilburg af te halen.

Petrus Norbertus Donders (27 oktober 1809 - 14 januari 1887) was missionaris en priester in Suriname. Hij verzorgde melaatsen in de kolonie Batavia, alwaar hij ook overleed. Op 23 mei 1982 werd Peerke door Paus Johannes Paulus II zalig verklaard. Zijn geboorteplaats in Tilburg-Noord is inmiddels een waar bedevaartsoord geworden. In het park, bekend onder de naam 'Heiligdom de Heikant', staat een museum dat aan hem gewijd is. Hierin wordt een beeld gegeven van zijn leven en werk en van hedendaagse vormen van naastenliefde.

De voorloper van dit tijdschrift was een uitgave van de Pater Donders Vereniging. Deze vereniging werd op 30 maart 1934 met bisschoppelijke goedkeuring in het Redemptoristenklooster in 's-Hertogenbosch opgericht. Doelstelling was het stimuleren van de verering van Peerke Donders volgens de wetten en in de geest der kerk. Titel van dit tijdschrift was:
'Het Peerke Donders Tijdschrift: gewijd aan de vereering en de missie van den eerbiedwaardige, tevens orgaan der 'Pater Donders Vereniging' en het Hofbauer-Liefdewerk'. Jaargangen 1924-1934 zijn aanwezig in de Universiteitbibliotheek (vindplaats: TF 08172)

Vindplaats: T 10838

donderdag 20 december 2012

Laatste nieuwsbrief 2012

Vlak voor de feestdagen attenderen wij u nog op onze laatste nieuwsbrief van 2012 die u hier kunt lezen. Met hierin nieuwsitems over onze collectie en een oproep een mini-enquête in te vullen.

woensdag 19 december 2012

Van wandkaart tot postkaart

De negenbladige kaart 'Belgii XVII Provinciarum Tabula' van Frederik de Wit (1630-1706) behoort tot de grote reeks wandkaarten van de Zeventien Provinciën der Nederlanden die uit de periode 1557-1795 bewaard zijn gebleven. Het is met recht een bijzondere kaart.
Ten tijde van de verschijning van de kaart (rond 1660) was het de meest aan de actualiteit van het wegennet aangepaste kaart. De Republiek was door de Vrede van Münster een souvereine staat geworden en De Wit zag zich onder invloed daarvan gedwongen een kaart van de Zeven Provinciën te maken. Hij gebruikte daarvoor dezelfde koperplaten als voor de kaart van de Zeventien Provinciën door de drie bladen van de Zuidelijke Nederlanden weg te laten.
Beide kaarten beleefden drie edities over een periode van tachtig jaar (ca. 1660 - ca.1740).
Na de dood van De Wit kwamen de koperplaten in het bezit van de Leidse uitgever en boekhandelaar Pieter van der Aa (1659-1733). Na zijn dood kwamen ze in handen van het grote kaartenbedrijf van Covens en Mortier. Geen enkele andere beroemde wandkaart van de Nederlanden heeft zo'n verbreiding gekend.

Les Provinces Confederées du Pais-Bas
VdH 138-k-4(b)
De kaart is vooral bijzonder omdat Van der Aa begin 18e eeuw deze op een aantal belangrijke punten veranderde. Hij bracht nieuwe aanduidingen aan voor de veiligheid van de scheepvaart. Daarnaast stempelde hij meer dan 225 kleine letters P in een vierkant kadertje als aanduiding van de op dat moment bestaande poststations. Verder tekende hij fijne stippellijntjes in om de toenmalige postwegen aan te geven.

Detail van Les Provinces Confederées du Pais-Bas
Met ingetekend poststation (letter P) en postwegen (stippellijn)
VdH 138-k-4(b)
Het karakter van de kaart werd hierdoor grondig gewijzigd. De aanpassingen maakten deze wandkaart tot de eerste postkaart van de Republiek.

Voorjaar 2005 schonk collectioneur Henk van der Heijden zijn gehele verzameling, bestaande uit 200 kaarten en circa 40 atlassen van de Zeventien Provinciën, aan de Brabant-Collectie. Hij is ruim 60 jaar bezig geweest met het opbouwen van deze verzameling. De oorspronkelijke wandkaart van De Wit evenals de postkaart van Van der Aa bevinden zich hierin.

Op 28 september jl. is Henk van der Heijden op 95-jarige leeftijd overleden.

Literatuur:
  • H.A.M. van der Heijden: De Nederlanden van wandkaart tot postkaart. Alphen a/d Rijn, 2006. BRA Z4 HEYD 2006
  • H.A.M. van der Heijden: Oude kaarten der Nederlanden, 1548-1794. Alphen a/d Rijn, 1998, deel 1, pag. 479-484. BRA Z4 HEIJ 1
Vindplaatsen:
  • Wandkaart: BELGII XVII PROVINCIARUM TABULA.
    VdH 138-k-4(a). Afm.: 132 x 168 cm. Schaal 1: 250.000. Op 9 losse bladen
  • Postkaart: LES PROVINCES CONFEDEREES DU PAIS-BAS. 1735-1744.
    VdH 138-k-4(b). Afm.: 103 x 120 cm. Op 4 bladen en 5 stroken, samen op linnen gemonteerd en stokken

Vergeten kinderen van Rees Diepen

Wederom een blijk van waardering voor het werk van Rees Diepen. Ditmaal aandacht voor ‘de vergeten kinderen’ in de rubriek ‘Uit het archief’ (nr. 6, 2012, pp. 52-55) van het tijdschrift In Brabant.

Begin jaren zestig was Rees Diepen de eerste fotografe die zich toelegde op het fotograferen van gehandicapte kinderen. Het fotoboek  Dit Kind … Een confrontatie met ernstige zwakzinnigheid uit 1966 was taboedoorbrekend en bracht haar roem. Waar gehandicapten vroeger werden weggestopt in inrichtingen ver buiten de bewoonde wereld, kregen deze ‘vergeten kinderen’ door de foto’s van Rees een gezicht.
Jongetje onder tafel, Ottersum, 1964. Rees Diepen. Neg.nr.: G 333

woensdag 5 december 2012

Een bijzondere sinterklaastraditie in Waalre

Meer dan 100 jaar is het in Waalre een traditie om het weekend voor 5 december van deur tot deur te gaan om gezinnen met kleine kinderen, evenals zieken en bejaarden, zakken met lekkernijen te brengen.
Deze rondgang wordt georganiseerd door de Vereniging voor de Jeugd, die vooraf een  collecte houdt.
Afgelopen zondag 2 december om 9:30 uur werd er tijdens de gezinsviering in de H. Willibrorduskerk speelgoed ingezameld voor een goed doel, een gebruik sinds de jaren negentig. 

Sint en kinderen komen de kerk uit. Foto: Tony Vaessen.
Kinderen en Pieten brengen het ingezamelde speelgoed naar de auto. Foto: Emy Thorissen.
Start rondgang met een volgeladen Pietenwagen. Foto: Emy Thorissen.

De Brabant-Collectie en het Waalres Museum zijn voornemens begin januari 2014 (!) een expositie samen te stellen van Jan Bijnen (1874-1959), fotograaf en uitgever van prentbriefkaarten.
St. Nicolaas: Vereeniging voor de Jeugd, Waalre. Fotograaf: Jan Bijnen. Prentbriefkaart, jaren 20.
Zwarte Piet: achterkleinkind van Jan Bijnen. Foto: Emy Thorissen.



vrijdag 23 november 2012

Fotobank Rees Diepen online


Celine op het vlot
Tilburg, 1955 (Vindplaats: 319)
Rees Diepen
Vandaag is de Fotobank Rees Diepen online gegaan. U kunt nu 179 foto's uit haar kerncollectie bekijken en tot op detailniveau inzoomen. Voor meer achtergrondinformatie leest u ons blogbericht van 5 oktober jl.

NB: Vanaf 3 februari 2020 zijn de foto's van Rees Diepen via de zoekmachine BCfinder te bekijken.

maandag 19 november 2012

Blikken op Brabant. De canon van Nederland in Noord-Brabants perspectief

Het boek 'Blikken op Brabant' is geen gewoon geschiedenisboek. Het is eerder een aanvulling op de Nederlandse geschiedenis.
Het gaat niet over carnaval of de Brabantse gemoedelijkheid, maar wel over de vele grafheuvels, de Brabantse hertogen, de beide Wereldoorlogen, de Brabantse Stijl, de Watersnood en andere kleine en grote gebeurtenissen uit onze geschiedenis.
Het is een toegankelijk, beknopt en verrassend overzicht van de Brabantse geschiedenis. Een geschiedenis die regelmatig afwijkt van de nationale canon;
een geschiedenis vanuit een ander persepctief.
Het informatieve en rijk geïllustreerde boek is te gebruiken als aanvulling op de geschiedenislessen op school en kan bijdragen tot het in elkaar passen van de Nederlandse en Brabantse geschiedenis. De teksten en het beeldmateriaal worden ook via de website ontsloten.

De Brabant-Collectie heeft een grote collectie boeken over de Brabantse geschiedenis. Deze boeken kunt u vinden in de rubriek BRA D. Boeken over regionale geschiedenis kunt u vinden in de rubriek BRA Y.

Vindplaats: BRA D SONN 2012

donderdag 8 november 2012

Aalscholver

Aalscholver in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 G 01
Pelecanus, Carbo, Scolver

De Aalscholver is eeuwenlang achtervolgd door vissers en anderen vanwege de vermeende grote hoeveelheid vis die hij zou verorberen. Ook Nozeman vond het een schadelijke vogel, maar blijkbaar was dat toen nog niet landelijk doorgedrongen:
"Vreemd is het, dat in een Land, waerin door jaerlyksch herhaelde Schouwe voorziening gedaen wordt tegen de Kraeijen- en Aeksteren-teelt, de Scholvers tot hier toe zyn vrygebleeven. De schade, welke de eersten doen, koomt in geene vergelyking by die, welke door de laesten wordt veroorzaekt; en vermoedelyk koomt de ongestoorde inrustlaeting deezer vogelen uit onkunde, zoo van hun verbaezend groot getal, als van hunne broedplaets... Onuitspreeklyk (kunnen wy hieruit naegaen,) zyn de Slachtingen die door deeze roofvogelen onder onze vischen gemaekt worden, (en zy aezen op niets anders,) alomme door onze gantse Provincie..."
De Vogelbescherming meldt echter dat uit onderzoek is gebleken dat Aalscholvers vooral brasem en pos eten. Commercieel gezien zijn dit geen interessante vissoorten en is het dus onterecht de vogel te zien als concurent in de (binnen)visserij.

Het verenkleed van de vogel is niet waterdicht en wordt bij het duiken naar voedsel nat tot op de huid. Daarom moet hij dus eerst drogen. Dat doet hij door met half gespreide vleugels op een paal of in een boom te gaan zitten. Een verwijzing naar deze markante houding komt terug in een oude benaming voor de vogel. 'Aar' in de oude volksnaam 'Schollevaar' betekent arend en stoelt op de heraldieke houding van de vogel die zijn vleugels droogt.

Vindplaats: KOD 041 G 01

Met de Aalscholver sluiten we de reeks over het historisch vogelboek van Cornelius Nozeman af.

dinsdag 6 november 2012

Netwerkdag Oorlogsbronnen

1 november jl. vond in Amsterdam de derde Netwerkdag van Netwerk Oorlogsbronnen plaats. Het streven van deze organisatie is met haar portal via één zoekingang zoveel mogelijk oorspronkelijk bronnenmateriaal over of uit de Tweede Wereldoorlog vindbaar te maken. De samenwerkende partners zijn:
DANS-KNAW, KB, Nationaal Archief, Nationaal Comité 4 en 5 mei, NIBG en NIOD.

De middag begon met een terugblik op het afgelopen jaar en een update over de nieuwste ontwikkelingen. De portal Oorlogsbronnen is een zogenaamde aggregator die periodiek metadata ophaalt bij andere organisaties en deze op één centrale plaats verzamelt. Momenteel worden bij 18 collecties gegevens 'geharvest'. Een dergelijke portal biedt de gebruiker overzicht en een kwalitatieve selectie; het is een doorgeefluik naar een veelvoud van websites, dus geen vervanging daarvan. Maar er kleven ook nadelen aan een aggregator: voor de gebruiker is het vaak niet duidelijk waar hij/zij doorheen zoekt, waar materialen vandaan komen en zich fysiek bevinden.

Na deze inleiding schoven de deelnemers bij twee workshops aan.
Workshop I droeg de titel:
'Open data en erfgoedinstellingen: een praktische inleiding over de mogelijkheden en onmogelijkheden van het vrij beschikbaar stellen en uitwisselen van digitale data'. Twee medewerkers van Kennisland gaven een heldere inleiding op Open Cultuur Data: de voordelen werden belicht, maar ook de randvoorwaarden, met name op het gebied van auteursrechten. Dit leverde een boeiende discussie met de zaal op én een aantal praktische aanbevelingen.

Workshop II had als onderwerp:
'Digitaliseren, maar dan? Over het duurzaam toegankelijk houden van digitale bronnen'. Momenteel wordt er alom op grote schaal gedigitaliseerd. Maar er is helaas nog steeds te weinig aandacht voor vragen als: hoe bewaren we dit - wat kost het - wat hebben we er voor nodig? Jeffrey van der Hoeven (Koninklijke Bibliotheek) ging nader in op deze aspecten, met voorbeelden uit zijn dagelijkse praktijk. Tegenover oplossingen als cloudcomputing staat hij tamelijk sceptisch, aangezien hier de focus vaak ligt op snelheid en niet op duurzaamheid. De Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid, een samengaan van organisaties uit de publieke sector, focust zich, zoals de naam al zegt, in grote mate op al deze duurzaamheidsaspecten.

Ewoud Sanders, taalhistoriscus en journalist, sloot de dag af met een kritische blik op de website Oorlogsbronnen.

De presentaties kunt u online nalezen op de website van Netwerk Oorlogsbronnen.

maandag 5 november 2012

Tijdschrift: De Waterschans

Sinds de eerste verschijning, nu 42 jaar geleden, is de Brabant-Collectie in het bezit van het tijdschrift De Waterschans (vindplaats: T 08388). Het blad verschijnt 4x per jaar in een oplage van 1.300 exemplaren. Deze uitgave van de Geschiedkundige Kring van Stad en Land van Bergen op Zoom is in het bijzonder bedoeld voor de leden van de kring, maar natuurlijk ook voor andere geïnteresseerden.
De kring omschrijft het doel van De Waterschans als volgt: "het publiceren van bevattelijke wetenschappelijke artikelen betreffende de geschiedenis van Stad en Land van Bergen op Zoom." Thema's die aan bod komen zijn: geschiedenis, archeologie, monumentenzorg, genealogie, volkscultuur en devotie, oral history, cultuur- en kunsthistorie.

In het septembernummer van 2012 staat onder andere een artikel van Ad van Moll, getiteld "Inscripties in een celdeur". Hierin wordt niet alleen de geschiedenis van de Gevangenpoort van Bergen op Zoom beschreven.Het is tevens een verslag van de zoektocht naar de betekenis van inscripties die betrekking hebben op een man genaamd Kolfs of Colfs, die in 1823 twee maanden gevangen zat op deze plaats.

Dankzij een gift van Picturae en de Geschiedkundige Kring is het mogelijk alle tijdschriftnummers van De Waterschans online te lezen op de website van historisch centrum Het Markiezenhof. Het betreft hier de volledige serie afleveringen vanaf 1968. De tijdschriften zijn full colour gescand en inhoudelijk doorzoekbaar. Jaarlijks zal een jaargang toegevoegd worden, met een 'vertraging' van 1 jaar.

zaterdag 3 november 2012

St. Hubertus

Vindplaats: ML / 131.33 (3)
Vandaag, 3 november, is de naamdag van St. Hubertus. St. Hubertus (655-727), zoon van de hertog van Aquitanië, leidde een werelds leven. Uit een overlevering blijkt dat hij op Goede Vrijdag op jacht ging. Op het moment dat hij een groot hert wilde neerschieten, zag hij een lichtend kruis tussen het gewei van het dier. Een stem zei hem naar Lambertus van Maastricht te gaan. Na een periode in de leer te zijn geweest, werd hij diens opvolger. Later werd hij de eerste bisschop van Luik. St. Hubertus geldt als de patroonheilige van de jagers. Ook wordt hij aangeroepen ter genezing van hondsdolheid, omdat hij iemand daarvan genas.

Op 3 november leidde men vroeger de jachthonden de kerk in om ze te zegenen en te behoeden voor hondsdolheid. Dit was de start van het jachtseizoen. De jachthonden en de inzegening zijn mooi te zien op onderstaande foto's uit de Brabant-Collectie. 
St. Lambertuskerk (?), Udenhout, eind jaren '30
Fotograaf: Persbureau Het Zuiden. Vindplaats: ML/ 131.36 (4)
Eindhoven (?), eind jaren '40
Fotograaf: Martien Coppens. Vindplaats: ML / 131.36 (3)

Eersel, 1980
Fotograaf: Gaston Remery
In West-Brabant, maar ook in Tilburg en omgeving, werden vroeger vele Hubertusbroodjes gebakken bij deze gelegenheid. Deze aaneen gebakken broodjes werden gezegend tijdens de Heilige Mis en moesten daarna droog gegeten worden, voordat men iets anders at. Andere benamingen zijn huupkes, huibertjes, huibjes en opkes. Deze broodjes zouden ook beschermen tegen hondsdolheid.

donderdag 25 oktober 2012

Roodborst

Roodborst in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 G 01
Motacilla, Rubecula; Sylvia, Sylvatica; het Roodborstje

De Roodborst is een gemakkelijk te herkennen vogel met zijn oranjerode borst en witte buik. Hij is nieuwsgierig van aard en in ons land algemeen voorkomend. Nozeman schrijft:
"Wel voornaemelyk in het Wintersaizoen vertoonen zig in onze hoven, boomgaerden en moestuinen de Roodborstjens... Voor de Menschen ondertusschen zyn zy zoo weinig schuuw, dat, als men by winterdag of in het vroege voorjaer, naer geleegenheid, aen't omspitten en toemaeken van den grond bezig is, zy meermaelen den arbeider onafgescheiden gezelschap houden, en naest zyne zyde (om zoo te spreeken) op de mest en aerde, die by haere opsmyting of legging' in stukken breekt, zeer naerstig koomen zoeken naer de daer in mogelyk opgeschoolene Insekten. Hunne makheid gaet zelfs zoo verre, dat zy somtyds tot in onze landhuizen by den winter koomen, om eenig aes te vinden."

Tegen soortgenoten zijn zowel mannetje als vrouwtje Roodborst erg agressief en ze bewaken hun territorium fel. Ze leven solitair, behalve in de broedperiode. De oranje kleur van de borst heeft een itimiderende functie. Nozeman citeert in dit kader het oude spreekwoord "Eén boomgaerd voedt geen twee Roodborstjens". Gelukkig hebben de jongen nog geen rode borst, en wekken ze dus geen agressie bij de ouders op.

De Roodborst bouwt een diep nest op de grond, bijvoorbeeld tussen graspollen. Over het nest schrijft Nozeman het volgende:
"Het kiest daer toe, zeggen zy, de afgeleegene wildernissen, vooral daer digte Doornbosschen zyn en overvloed van dor Eikenblad voor handen is. Zyn Nest aldaer op den grond samengesleept hebbende, overdekt het vogeltje 't zelve met een wulf van eikenbladen, zoo, dat tot het zelve geen toegang is dan langs éénen enkelen Weg (die als een Voorportael gemaekt is,) door een klein gat, en de Roodborstjens zyn zoo omzichtig, dat zy, als zy van 't nest gaen om te aezen, die opening met blad sluiten."

Vindplaats: KOD 041 G 01

vrijdag 5 oktober 2012

Eerbetoon aan Rees Diepen

Mongooltje met hoofd op voeten. Tilburg, 1965
Rees Diepen
Neg.nr.: G 1560
Rees Diepen overleed 14 september jl. op 86-jarige leeftijd in Tilburg.
Ze is vooral bekend geworden door haar reportagefotografie van kinderen. Daarnaast fotografeerde zij de natuur en ouderen. Rees heeft zich vanuit een diepe betrokkenheid altijd in haar onderwerpen ingeleefd. Haar opnames ogen steevast spontaan en natuurlijk, of, zoals zij dat zelf zei in het tijdschrift Fotografie (1956): "Een kinderfoto moet natuurlijk zijn."

Op 20 december 2008 schonk Rees Diepen haar gehele fotografische oeuvre in de vorm van afdrukken, negatieven (ruim 33.000), fotoboeken, tijdschriften, bijbehorende correspondentie en documentatie aan de Brabant-Collectie. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de duurzame conservering en ontsluiting van haar werk. Dit zal resulteren in een beeldbank van haar kerncollectie. Op stapel staat tevens een publicatie van haar gehele fotografische oeuvre (verschijningsdatum nog onbekend). Een impressie van haar foto's is nu al te zien op onze Flickr-pagina.

Van medio maart 2009 t/m medio december 2011 reisde de retrospectieve 'Rees Diepen, oog voor mensen' langs tien openbare bibliotheken in Noord-Brabant en één in Limburg. Een fotografisch verslag hiervan vindt u op Flickr. Op YouTube vindt u een doorlopende diapresentatie van de geëxposeerde foto's en  een filmpje van de rondleiding in bibliotheek Oss.

In de rubriek Uitgelicht (pag. 18 en 19) van De Volkskrant verscheen op 3 oktober jl. een mooi eerbetoon aan deze begenadigde fotografe.

Een kleine expositie met een aantal van haar iconen is als eerbetoon aan Rees Diepen  tot woensdag 24 oktober te zien in de vitrine van de Brabant-Collectie op niveau 0.

Expositie 'Eerbetoon aan Rees Diepen (1925-2012)' 



     

donderdag 4 oktober 2012

Baardman

Baardman in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 G 01 
Parus, Biarmucus, Baerdmannetje

Nozeman was erg gecharmeerd van dit kleurrijke vogeltje:
"Weinigen van onze Vaderlandsche vogelen overtreffen de Baerdmannetjens in schoonheid van geverderte." Beide sexen hebben een warmbruine kleur en een lange staart, maar bij het mannetje valt vooral de brede zwarte baardstreep op. Deze 'bakkebaarden' gecombineerd met een blauwgrijze kop maken de vogel zeer onderscheidend.

De Baardman komt voor in uitgestrekte rietvelden en is een standvogel bij ons. Door drooglegging van moerassen is hun aantal sterk gedaald. Strenge winters zijn ook funest voor deze vogel. Maar gelukkig is het een fanatieke broeder en in een goed jaar kan één paartje wel 20 jongen grootbrengen. Momenteel vormen de Oostvaardersplassen in Flevoland het belangrijkste broedgebied in Nederland voor de Baardman. Over het broeden van de vogel schrijft Nozeman:
"In Juny deezes jaers 1779 ontdekte ik, (hetgeen ik te vooren met geene zekerheid geweeten had,) dat de Baerdmannetjens ook hier te Lande broeden."

Het mannetje vertoont opmerkelijk gedrag: bij koud weer beschut hij het vrouwtje soms met zijn vleugels, waardoor ze één bolletje veren lijken. Wellicht is hieruit de in Friesland gebezigde naam Dekvogeltje ontstaan. Dit gedrag van de Baardman werd vroeger ook waargenomen bij vogeltjes in gevangenschap. Nozeman schrijft hierover:
"Sedert lang heeft men waergenomen, dat in de kooijen waer in men een paer deezer Meezen houdt en voedt, des avonds en nachts het Mannetje alleen voornaemelyk te zien is, dewyl het zyn wyfje onder zyne vlerk bedekt. Deeze zorg, gevoegd by het natuurlyk Schoon der vogeltjens zelf, maekt hen zo beminnelyk by zeer veelen onzer jonge lieden, dat zy zoodrae niet ter markt gebragt worden, of zy zyn verkocht. Zelden echter heeft men 'er een langaenhoudend plaizier van, dewyl zy moeijelyk in 't leeven zyn te houden."

Vindplaats: KOD 041 G 01

maandag 24 september 2012

De sportcanon: de sportgeschiedenis van Nederland

Vandaag extra aandacht voor de sportgeschiedenis in Nederland. Zaterdag 6 oktober a.s. is de 'Dag van de Brabantse Volkscultuur'. Centraal thema is: ‘Sport als spiegel van de samenleving’. Klik hier voor meer informatie over deze dag.
Het boek 'De sportcanon' geeft een chronologisch overzicht van de Nederlandse sportgeschiedenis. Aan bod komen onder andere het historisch verhaal, sport als maatschappelijk fenomeen, sportwetenschappelijk onderzoek, de rol van de televisie, gebeurtenissen en thema’s die bepalend waren voor de ontwikkeling van de sport, het verenigingsleven en de Olympische Spelen.

De Brabant-Collectie heeft een uitgebreide collectie boeken over allerlei takken van sport. Van wandelen en paardrijden tot wielrennen en zwemmen. Uiteraard ontbreken ook boeken over de regionale voetbalclubs niet. Deze boeken kunt u bij ons vinden in de rubriek
BRA H.

Vindplaats: NGE H3 JUNG 2011

donderdag 20 september 2012

Symbolische overdracht foto's Noud Aartsen

Tijdens een feestelijk samenzijn op dinsdag 18 september jl. in de Bibliotheek Best hebben Anton van Aert, de net geïnstalleerde burgemeester, en Paul Gondrie, wethouder van Cultuur van de gemeente Best, symbolisch 1100 foto's van Noud Aartsen overgedragen aan de Brabant-Collectie. 
Paul Gondrie vertelt aan de hand van drie uitgekozen foto's van Noud Aartsen.
 V.l.n.r.: burgemeester Anton van Aert, wethouder van Cultuur Paul Gondrie en voorzitter van HKK Dye van Best, Harrie van Vroenhoven. 
 Foto: Guido t'Sas (bron: hhBest.nl)
Paul Gondrie heeft voor de overdracht drie foto's van Noud Aartsen gekozen, o.a. van het oude gemeentehuis en de Bernardusschool, waaraan hij persoonlijk herinneringen bewaart. Deze overhandigt hij op onderstaande foto aan Jos Kuijlen, bibliothecaris van de Brabant-Collectie (BC).

De handdruk ter bevestiging van de overdracht.
V.l.n.r.: Jos Kuijlen (bibliothecaris BC), Herman Aartsen (zoon Noud Aartsen), Camiel Aartsen (kleinzoon Noud Aartsen), Emy Thorissen (conservator BC), Anton van Aert (burgemeester Best) en Paul Gondrie (wethouder van Cultuur, Best).  Foto: Wim Westrum

Paul Maas, boezemvriend van Noud, en conservator Emy Thorissen geven een rondleiding aan de aanwezigen. Foto: Wim Westrum
De fototentoonstelling Veranderend Best met een dertigtal zwart/wit foto's van Noud Aartsen kunt u tot en met zaterdag nog bekijken in de Bibliotheek Best. Reacties op de foto van de prijsvraag kunt u tot 24 september zenden naar info@bibliotheekbest.nl.

Maandagmiddag 24 september zal na het ontmantelen van de tentoonstelling de overdracht van de 1100 foto's geëffectueerd worden. Lees ook het artikel over de symbolische overdracht in het Eindhovens Dagblad van dinsdag 19 september.

Gekraagde roodstaart

Gekraagde roodstaart in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 G 01
Motacilla, Phoenicurus, de Roodstaert, of het Paepje

Was de Gekraagde roodstaart in de tijd van Nozeman nog een algemeen voorkomende vogel, tegenwoordig lopen de aantallen terug, met name in cultuur- en loofbos. Deze vogel profiteert niet van natuurlijk bosbeheer: de kapvlaktes uit de tijd van het kaalkapsysteem in de bosbouw waren namelijk een prima habitat voor de Gekraagde roodstaart.

De vogel is een zomergast in ons land. Nozeman schrijft:
"Men ontmoet al by tyds in de Lente, en den geheelen Zomer door, dit sierlyk Vogeltje allerwege, zoowel in onze tuinen, als in onze boschen, en in het laeger griendtgeboomte... Deeze vogeltjens leeven van Insekten, en koomen by ons niet te voorschyn, dan wanneer 'er voorraad van dit aes begint voor den dag te koomen. Nergens vind ik 'er meerder dan in de griendten; in dewelken het, gelyk men weet, doorgaends krielt van bloedeloos gedierte."
De winter brengt hij door in tropisch Afrika.

Het mannetje met zijn oranjerode borst, zwarte keel en witte voorhoofd is een opvallende verschijning. Het vrouwtje is minder uitbundig getekend met haar grijsbruine rug en beige onderzijde. Hierdoor kan zij makkelijk verward worden met het vrouwtje Zwarte roodstaart. Zowel mannetje als vrouwtje Gekraagde roodstaart hebben een roestbruine, voortdurende trillende staart. De Latijnse naam, Phoenicurus phoenicurus, betekent purperstaart.
Nozeman noemt ook nog enkele namen die in zijn tijd in omloop waren:
"Uit hem leeren wy de reden, waerom men deezen vogel in Pruissen den Biggenlocker heet; t.w., van wegens de overeenkomst zynes geluids, ten tyde als hy vederkrygende jongen heeft, met dat geluid welk de boeren maeken als zy hunne biggen tot den trog roepen. In sommige streeken geeft men hier te lande aen dit vogeltje den niet genoeg bepaelenden naem van Bastaerd-Nachtegaeltje."

Vindplaats: KOD 041 G 01

dinsdag 18 september 2012

Jubileumdag Brabants Landschap & Brabants Particulier Grondbezit

14 september jl. vierden twee vooraanstaande Brabantse organisaties hun jubileum en toonden aan samen 100 jaar sterk te staan voor natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed: Brabants Landschap is al 80 jaar actief op dit gebied, Brabants Particulier Grondbezit 20 jaar. Op Fort Altena en het nieuwe landgoed Kraaiveld werden de gasten getrakteerd op een mooie middag.
Ontvangst van de gasten op Fort Altena
De eerste spreker na de lunch was Jan Baan, directeur Brabants Landschap. Hij benoemde landgoederen als vaste bakens in een veranderend landschap en de hoekstenen van de Ecologische Hoofdstructuur. Tevens zijn landgoederen het verbindende element in de samenwerking tussen de twee organisaties. Bert van Dijk, voorzitter Brabants Landschap, onderstreepte deze bijzondere samenwerking eveneens en sprak onder andere over de recente ontwikkelingen op Fort Altena en landgoed Kraaiveld. Jan Hak, voorzitter Brabants Particulier Grondbezit, sprak over de ontstaansgeschiedenis en de toekomstplannen van zijn organisatie. Ter afsluiting werd de film 'Nieuwe Hollandse Waterlinie nieuw leven ingeblazen' getoond.
Vervolgens was het tijd voor een sportief intermezzo. In een bonte stoet liepen de gasten, regen en modder trotserende, van Fort Altena naar het nieuwe landgoed Kraaiveld.
Van Fort Altena naar landgoed Kraaiveld via het Liniepad
De rest van de middag stond in het teken van de presentatie van het boek 'Landgoederen in Noord-Brabant'. Aan dit monumentale boek is door een omvangrijk team jaren gewerkt. Ook de Brabant-Collectie heeft haar steentje bijgedragen in de vorm van het aanleveren van historisch beeldmateriaal. In 2005 werden de eerste plannen gesmeed, in 2008 tekenden Brabants Landschap en Brabants Particulier Grondbezit een overeenkomst om die plannen uit te voeren. Thijs Caspers, auteur van het boek, vertelde op flamboyante wijze over de tot stand koming van het boek die hij vergeleek met een lange dag op de Efteling: "je bent de ene achtbaan nog niet uit of wordt alweer de volgende in getrokken." Na zijn speech werd het eerste exemplaar overhandigd aan Wim van de Donk, Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant.
Wim van de Donk (midden) neemt eerste exemplaar Landgoederenboek in ontvangst
Meer foto's van deze dag vindt u op onze Flickr-pagina.

dinsdag 11 september 2012

Expositie 'De Geschiedenis van de Warande'

Ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van het sterrenbos, gelegen nabij Tilburg University, worden deze week allerlei festiviteiten in de Warande georganiseerd. Kijk voor meer informatie op: deweekvandewarande.nl.

De Brabant-Collectie draagt bij door haar vitrine beschikbaar te stellen. Medewerkers van de Week van de Warande hebben een interessante expositie ingericht die de geschiedenis belicht aan de hand van een aantal oude documenten afkomstig uit de Brabant-Collectie.

Tot en met zondag 16 september bent u bij ons van harte welkom een kijkje te nemen in de geschiedenis van de Warande.

maandag 10 september 2012

Tijdschrift: Immaterieel Erfgoed

In 2012 is het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) gestart met een nieuw tijdschrift, getiteld 'Immaterieel Erfgoed'. Het blad verschijnt 4 keer per jaar en is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in tradities en rituelen, ook wel levend erfgoed genoemd. Ook beleidsmatige aspecten worden belicht. U vindt het tijdschrift in onze collectie (T10859), maar kunt het ook downloaden via de website van VIE.

In nummer 2 is het verslag opgenomen van het Internationaal Congres over Immaterieel Erfgoedbeleid dat VIE samen met het Fonds voor Cultuurparticipatie in februari 2012 in Deurne heeft georganiseerd. Daarnaast onder andere een artikel over de graffitiscene in Eindhoven, waarin de vraag wordt gesteld of graffiti kan worden beschouwd als een vorm van hedendaags immaterieel erfgoed.

2012 is uitgeroepen tot het Jaar van het Immaterieel Erfgoed. In dit jaar wil men mensen bewust maken van de rijkdom aan tradities en immaterieel erfgoed in Nederland. Hiervoor is een speciale website ontworpen met achtergrondinformatie over dit onderwerp. Ook kunt u hier de tradities en rituelen opgeven die u belangrijk vindt. Zaterdag 13 oktober a.s. zal een grote manifestatie plaats vinden op Fort Voordorp in Groenekan om het begin van het immaterieel erfgoedbeleid in Nederland te vieren.


Ook UNESCO draagt immaterieel erfgoed een warm hart toe. Zondag 2 september jl. ondertekende staatssecretaris Halbe Zijlstra het UNESCO-verdrag ter Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Nu het verdrag in werking is getreden kunnen mensen hun eigen tradities voor gaan dragen voor de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. Omroep Brabant heeft inmiddels al de vraag opgeroepen 'Welke Brabantse tradities moeten op de Werelderfgoedlijst?'

Vindplaats: T10859

donderdag 6 september 2012

Fototentoonstellling Noud Aartsen in Bibliotheek Best

Hieronder een foto van de tentoonstelling Veranderend Best met het werk van Noud Aartsen (1932-2010), zoals deze in volle glorie te bewonderen is in Bibliotheek Best, Raadhuisplein 32, Best. Meer foto's vindt u op onze Flickr-pagina.
Opstelling fototentoonstelling Veranderend Best in Bibliotheek Best
U kunt de tentoonstelling bekijken tot en met zaterdag 22 september 2012.

Nieuwsgierig? Bekijk het affiche en het persbericht op onze website en bekijk al enkele van de foto's van Noud Aartsen op Flickr.

Deze tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door Bibliotheek Best, Heemkundekring 'Dye van Best', restauratieatelier De Tiendschuur, Gemeente Best en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Ringmus

Ringmus in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 G 01 
Fringilla, Passer Arboreus, Boom- of Ring-Musch

De Ringmus lijkt op de Huismus, maar laat zich op een aantal kenmerken goed onderscheiden. Nozeman omschrijft het als volgt:
"Onze Boom- of Ring-Musschen, (zoo geheeten, omdat zy veeltyds in 't Geboomte nestelen, en omdat zy in hunne nekken eene afscheiding hebben van wit gevederte, tusschen de Kastanjebruine Kalot en het verder bekleedsel van den nek; waer door zy, van achteren bezien, zig vertoonen als met een Ring om den hals,) verschillen veel van onze Huis- of Pot-Musschen: Zy zyn veel schuuwer van de menschen, veel wilder van aert, en ook in getal zoo menigvuldig niet, dan deezen... De Ring-Musch is merkelyk kleiner van gestalte, wel mede Kegelvormig, doch op verre nae zoo dik niet, van Bek, als de Huis-Musch; en hy is in verscheide deelen gants anders gekoleurd in zyne vederen."
Andere onderscheidende kenmerken zijn de zwarte vlekken op de verder witte wangen en de zang. Mannetje en vrouwtje hebben hetzelfde verenkleed.

De Ringmus is iets minder een stadsvogel dan de Huismus. Je treft hem vooral aan in agrarische gebieden en dorpen met veel groen. Nozeman zegt hierover:
"Langs onze landwegen en dyken, die met olmen, ypen, of wilgen beplant zyn, ontmoet men de Ringmusschen zeer dikwils, en vooral in de daeraen nevensgeleegene boomgaerden; alwaer zy van de holen, welken zy in allerlye stammen vinden, een gereed gebruik maeken, om 'er hunne nesten in aen te leggen. Evenwel vind ik deeze soort ook vry gemeen in dorpen en gehuchten; daer zy, (misschien uit de tuinen en boomgaerden verjaegd,) tusschen de vorstpannen der schuuren en wooningen, zoo ongenaekbaer hoog als immer mogelyk is, zig ter broedinge nederzetten."

Over het legsel van de Ringmus vertelt Nozeman het volgende:
"De Eijeren (nooit meer dan 6 in getal) zyn vuil wit of graeuw met bruine spatten. Onder dezelven is 'er altoos één, merklyk kleiner dan de anderen: en zoo is ook het jong, welk daer uit voor den dag koomt: Men noemt dit jong het Koningje van het nest."

Vindplaats: KOD 041 G 01

donderdag 30 augustus 2012

Ga de tentoonstellling Noud Aartsen zien in Best

Gisteren is door medewerkers van de Brabant-Collectie in bibliotheek Best de fototentoonstelling Veranderend Best met het werk van Noud Aartsen (1932-2010) ingericht.

Werk in uitvoering. De inrichting van de tentoonstelling in bibliotheek Best. Foto: Guido t'Sas
Deze tentoonstelling geeft een goed beeld van het veranderende Brabantse landschap in met name Best en omgeving. Kom kijken naar deze prachtige selectie van het werk van Noud Aartsen. Te zien tot maandag 24 september.