Al meer dan veertig jaar ruimte voor onderzoek naar Loon op Zand

Wanneer in 1979 de Heemkundekring Loon op ’t Sandt zijn doelstellingen op papier zet, verschillen deze niet veel van die van andere heemkundige verenigingen. Wat een opvallend verschil met die andere verenigingen is, is het feit dat Heemkundekring Loon op ’t Sandt ervoor kiest om de historische kennis die men wil overbrengen niet vastlegt in een tijdschrift dat met een bepaalde frequentie per jaar verschijnt, maar dat dit gebeurt in een jaarboek. Met als resultaat een kloeke bundel van 100-150 pagina’s. En dat vanaf 1981. Het voordeel van deze aanpak is dat ook artikelen van een behoorlijke omvang – en dus het daaraan voorafgaande onderzoek – de ruimte krijgen. Met een notenapparaat en bronvermeldingen zijn de artikelen met hun zeer diverse inhoud een boeiende verzameling puzzelstukjes die samen de rijke geschiedenis van Loon op Zand vormen.

Begin 2024 is de 43ste editie van het jaarboek Straet en Vaert verschenen. In een zestal artikelen komen uiteenlopende onderwerpen over het voetlicht. De Tweede Wereldoorlog komt in meerdere artikelen terug. De reconstructie van het Duits munitiedepot MASt 8/VI, dat in de Loonse en Drunense Duinen was gelegen, is een interessant onderzoek, omdat voor het eerst op deze manier naar de Munition Ausgabe Stelle is gekeken. Het verzet in Haaren staat centraal in een bijdrage over de in Loon op Zand geboren Marius van den Wildenberg. Samen met André Vissers speelde hij een voorname rol in het verzet, met voor beiden een fatale afloop. Het tweede deel van een drieluik over burgemeester in oorlogstijd Frans Mallens geeft een goed beeld van de moeilijke positie van de lokale overheid tussen de Nederlandse regering en de Duitse gezagsdragers. Een korte bijdrage handelt over de tot hier vruchteloze zoektocht naar een onbekend schilderij van de verder onbekende schilder Johannes Kuningham, met daarop het kasteel van Loon op Zand. Jacob Campo Weyerman omschrijft dit schilderij in deel IV van zijn Levens-beschryvingen, maar meer dan deze topografische duiding van een schilderij weten we er niet van. De waarde van cijnsregisters bij onderzoek naar historisch landgebruik, het landschap, toponiemen, landgebruikers en hun families komt tot uitdrukking in een bijdrage waarvoor de transcriptie van het register van 1383 als uitgangspunt heeft gediend. De zesde bijdrage gaat in op leven en werken van chirurg Carel ten Horn (1884-1964) en zijn vrouw Emilie Verheyen, die vanaf 1952 het kasteel van Loon op Zand bewoonden. Wat Ten Horn - niet alleen voor Loon op Zand - heeft betekend en in welke circuits het echtpaar functioneerde, is zorgvuldig op een rij gezet. 

Op de website van de heemkundekring valt de gedegen aanpak ook op. Daar is onder andere een compleet overzicht geplaatst van alle artikelen die in de loop der jaren in Straet en Vaert zijn verschenen, gerangschikt op auteur. Hierbij valt op dat Erik Gelevert vanaf het prille begin tot heden bij het jaarboek is betrokken als redacteur én veelvuldig auteur. Als het gaat om het verspreiden van de kennis over Loop op Zand is het dan ook niet toevallig dat hij een belangrijke bijdrage heeft geleverd (dit keer met een d) aan de Canon van Loon op Zand die in 2014 door de heemkundekring is uitgegeven.

Jacques J.M. Schellekens, Loonse en Drunense Duinen,
aquarel, 27 x 36 cm. Vindplaats: SLKS / Loon-op-Zand-Drunen (1)

Bij de Brabant-Collectie is via BCfinder veel over Loon op Zand te vinden. Of het nu gaat om boeken of tijdschriftartikelen, of over beeldmateriaal met Loon op Zand als onderwerp, de website biedt toegang tot meer informatie over Loon op Zand die bij onderzoek naar de historie kan worden betrokken. Een bezoek aan de Brabant-Collectie kan je hierbij zeker verder helpen.

Vindplaats: BRA Y STRA 1981 t/m 2023