Over mij

Mijn foto
De Brabant-Collectie is in 1837 in 's-Hertogenbosch opgericht door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant en wordt sinds 1986 beheerd door de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg

dinsdag 30 augustus 2011

Wielerzesdaagse van Brabant

Van 5 tot en met 10 september a.s. vindt een nieuwe editie van de Wielerzesdaagse van Brabant plaats. De Ireen Wüst IJsbaan in het sportcomplex T-Kwadraat in Tilburg zal voor dit spektakel volledig worden ingericht. De hal wordt voorzien van een demontabele houten wielerbaan en speciale tribunes.
Het fenomeen zesdaagse kent een lange geschiedenis. In 1875 werd in Birmingham de allereerste wielerzesdaagse op hoge bicyclettes gehouden. Het duurde tot 1932 voor we in Nederland er mee te maken kregen. De Zesdaagse van Brabant kent een nog kortere geschiedenis: de eerste wedstrijden werden verreden in 2009 op evenemententerrein 't Laar in Tilburg.
Voor alle wielerliefhebbers die zich willen inlezen in de materie heeft de Brabant-Collectie het nodige te bieden. Zo hebben we een abonnement op het tijdschrift 'Helden, wielersport in Brabant' (vindplaats: T 10683) waarvan tot op heden 9 nummers zijn verschenen. Dit tijdschrift is digitaal te lezen op de site van het Brabants Wielercafé.
In het tijdschrift 'Actum Tilliburgis' (vindplaats: T 03041) is in de jaargangen 1973 t/m 1975 een artikelenreeks verschenen over de geschiedenis van de Tilburgse wielersport. Dat Tilburg de wielersport al geruime tijd een warm hart toedraagt, moge duidelijk zijn. Vermeldenswaardig in dit kader is een bijzonder boekje in onze collectie: "Programma der internationalen wielerwedstrijden te Tilburg op Maandag 7 Juni 1897 (2e Pinksterdag) des namiddags 2 1/2 ure" (vindplaats: CBM C 05741).

Tilburg, 11 september 1940
Vindplaats: ML / 461 (4)
Een bekende Tilburgse welrenner was Jan Pijnenburg, ook bekend als 'Jan Kanonbal'. Aan hem is een hoofdstuk gewijd in het vijfde deel van de Brabantse biografieën (vindplaats: BRA A7 BB 5, pag. 100-103).

Klik op deze link voor een uitgebreider overzicht van hetgeen de Brabant-Collectie in huis heeft over de wielersport.

maandag 22 augustus 2011

De Maasheggen: parel van mens en natuur

De grootste parel van de Nederlandse heggenlandschappen ligt in de uiterwaarden van de Maas, ter hoogte van Boxmeer. Het gebied is natuur- en cultuurhistorisch van belang door het eeuwenlange bondgenootschap tussen mens en natuur. Van oudsher werkte de boer samen met de natuur om zijn brood te kunnen verdienen. De graslanden en heggen vervulden belangrijke functies om die doelen te realiseren. Hij liet de weilanden begrazen door koeien, onderhield heggen als veekering, knotte bomen voor geriefhout, groef poelen als drinkplaats voor het vee en hooide zonder bemesting.

Met dit boek beoogt de auteur alle verzamelde kennis vast te leggen, zodat ook anderen van de rijkdom aan natuur en historie kunnen genieten. Het boek beschrijft de planten en dieren van de Maasheggen. Daarnaast wordt een beeld geschept van de grote soortenrijkdom tot het midden van de vorige eeuw. De rijke historie, met name het traditionele heggenvlechten, wordt eveneens belicht. Dankzij verhalen van oude streekbewoners werd dit eeuwenoud ambacht in ere hersteld met als hoogtepunt het NK Maasheggenvlechten. Ook cultuurhistorische monumenten komen in het boek tot leven. Grote delen van de Maasheggen hebben ernstig te lijden van intensief landgebruik en natuuronvriendelijk beheer. Het leefgebied van vele planten- en diersoorten wordt hierdoor aangetast met als gevolg dat soorten verdwijnen of sterk in aantal afnemen.

Marius Grutters (Oeffelt 1954) groeide op korte afstand van de Maasheggen op. Hij is werkzaam bij Stichting Het Limburgs Landschap, bestuurslid van IVN De Maasvallei en Stichting Landsbeheer Boxmeer. Vanaf het begin (2005) is hij betrokken bij de organisatie van het NK Maasheggenvlechten. Op 14 maart 2010 won hij samen met zijn broers Toon en Paul dit evenement en daarmee de felbegeerde Gouden Hiep.

Vindplaats: BRA W4 GRUT 2011

maandag 15 augustus 2011

Een patriotse krant in 's-Hertogenbosch

Brabandsche gazette of voornaamste courant-nieus
Uitgever: J.B. van Gulpen, 1782-na 1787 (1794?)
Plaats van uitgave: ’s-Hertogenbosch
De Brabant-Collectie bevat een verzameling recente en oude Brabantse kranten (de oudste uit 1771!). Het grootste deel van de collectie wordt gevormd door Het Brabants Dagblad en voorlopers ('s-Hertogenbosch e.o.). Van andere Brabantse regionale dagbladen is slechts een beperkt aantal oudere jaargangen aanwezig. Een voorbeeld hiervan is de Brabandsche gazette.

De Brabandsche gazette van Jan Baptist van Gulpen flankeerde vanaf 1782 de officiële stadskrant 's-Hertogenbossche dinsdagse en vrydagse courant. De laatste krant werd uitgegeven door Van Gulpen’s collega’s Christiaan August Vieweg en Lambert-Jan Bresser.
Kranten brengen nieuws, maar proberen met hun boodschappen ook lezers te beïnvloeden. Voorlopers van de krant waren vlugschriften of pamfletten. Ze behandelden meestal slechts één onderwerp en vervulden een sociale functie. Ook losse nieuwstijdingen, die op straat werden verkocht, waren populair omdat ze smeuïg nieuws brachten. Een voorbeeld is de Zaamenspraak tusschen Ouwe Jan en Jonge Jan over het declaratoir, dat Zyn Hoogheid den 20ste February 1782 ter vergadering van Holland omtrent den Hertog van Brunswyk zoude gedaan hebben en eenige andere nieuwstydingen.

Jan Baptist van Gulpen werd in 1733 of 1734 geboren in Maastricht, waar hij werd opgeleid tot boekdrukker. Na zijn opleiding vestigde hij zich omstreeks 1770 in de Heerlijkheid Bokhoven, nabij ‘s-Hertogenbosch. In dat jaar publiceerde hij de Nieuwen Heusdensche negotiants almanach. Op 30 juli 1772 verkreeg hij het poorterschap van de stad ‘s-Hertogenbosch. Van Gulpen woonde in de Hinthamerstraat (nu nummer 32), waar hij de drukkerij van Willem van Goor voortzette. In 1780 startte hij de Antwerpsche gazette. Van deze krant zijn tot op heden geen exemplaren teruggevonden. In 1782 veranderde hij de naam in Brabandsche gazette. Ook hiervan zijn weinig exemplaren terug te vinden.

Zijn collega’s Bresser en Vieweg waren meer op de hand van prins Willem V. Van Gulpen beschuldigde hen ervan dat zij meewaaiden met diegenen die aan het bestuur waren. Dit veroorzaakte meermaals conflicten tussen Van Gulpen en de magistraat van Den Bosch.
In 1795 werd Van Gulpen drukker van de opnieuw opgerichte Vaderlandsche Societeit. Hij gaf voor hen een krant uit, genaamd Vaderlandsche Societeits Kourant. In 1796 veranderde de naam in Bataavsch-Brabandsche-Bossche Courant en in 1797 in Republikeinsche Courant voor het Departement van de Dommel. Hoelang deze laatstgenoemde krant bestond is niet bekend. Vermoedelijk niet lang, want ondanks officiële persvrijheid werd de censuur in de Franse periode steeds grimmiger. Van de Bataavsch-Brabandsche-Bossche Courant en de Republikeinsche Courant zijn slechts enkele exemplaren bewaard gebleven in het Stadsarchief 's-Hertogenbosch. Op 25 januari 1967 kocht de bibliotheek van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te ‘s-Hertogenbosch, de voorloper van de Brabant-Collectie, op de veiling van Burgersdijk en Niermans in Leiden de bijna complete eerste jaargang van 1782 van de Brabandsche gazette of voornaamste courant-nieus. Aflevering nummer 1 daarvan verscheen op woensdag 2 januari 1782.

Microfiches van Brabantse kranten vindt u achter de stellingen van de GES-collectie in de ladenkasten op niveau 0. De fiches mag u zelf uit de bak halen. U kunt ze lezen met het A2-leesapparaat. Na gebruik legt u de fiches in het speciale retourbakje

Vindplaats: KOD 1782 's-Hert 3

maandag 8 augustus 2011

Handschrift met versierde initiaal



Jacobus van Gruitrode: Meditatien en gebeden, deel 2
Papier. 290 fol.
Afmeting: 139 x 99 (87 x 60) mm. 17 regels over de volle bladspiegel
Plaats van uitgave: Tertiarissenklooster Bloemenkamp te 's-Hertogenbosch
Publicatiejaar: omstreeks 1500
(Hier getoond: fol. 225 recto met de versierde initiaal M, penwerk uit het Bossche klooster Bloemenkamp)

De auteur van de "Meditatiën vander mynliker toecoemste Ons Heren" is de zeer belezen kartuizer Jacobus van Gruitrode, prior te Luik (1440-1445 en 1447-12 februari 1475). In de tussenliggende periode (1445-1447) was hij prior te Zierikzee. Hij was een vruchtbaar, maar niet zo oorspronkelijk schrijver die ongeveer 30 werken schreef in het Latijn en tenminste 4 in het Middelnederlands. Ook was hij werkzaam als boekbinder. Bovenvermeld boek is het laatste van een set van twee. Het eerste deel bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek Albert I te Brussel (signatuur: Hs. IV 220).
Het handschrift werd geschonken aan het in 1837 opgerichte Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant door een lid van het eerste uur, Gerrit van Orden (1774-1854). Eerder was het boek bezit van de fraters van het Wilhelmietenklooster te Heesch. Het klooster Bloemenkamp, waarvoor het handschrift oorspronkelijk gemaakt was, hield op te bestaan in 1685.

Vindplaats: KHS 9