Over mij

Mijn foto
De Brabant-Collectie is in 1837 in 's-Hertogenbosch opgericht door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant en wordt sinds 1986 beheerd door de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg

maandag 25 februari 2013

Tijdschrift: De Dongebode

De Dongebode is een driemaandelijkse uitgave van Vereniging Oudheidkundige Kring 'Geertruydenberghe' en wordt sinds 1975 uitgebracht. Het werkterrein van deze in 1974 opgerichte vereniging is Geertruidenberg, Raamsdonk en Raamsdonkveer. In het tijdschrift worden artikelen gepubliceerd over uiteenlopende historische onderwerpen betreffende deze omgeving.
Nummer 1 van dit jaar staat geheel in het teken van water. Het eerste artikel, van de hand van cultuurhistorica Ans Spee, is getiteld: 'Vriend en vijand; de relatie van Geertruidenberg met het water'. Geertruidenberg is sterk beïnvloed door het water. Haar ligging aan de oevers van de Bergse Maas en de Donge hebben hun stempel gedrukt op het ontstaan en de verdere ontwikkeling van deze stad. Ook de Biesbosch speelde hierbij een belangrijke rol. Enerzijds zorgde het water voor bescherming tegen invallen en bracht het voorspoed, anderzijds zorgde het voor onheil. Strategisch gelegen aan belangrijke vaarroutes, wordt de stad in 1319 een ommuurde frontstad. Door aanleg van vestingwerken en op bevel van Willem van Oranje wordt het een vestingstad tijdens de Tachtigjarige Oorlog.
Het tweede artikel, een overdruk uit De Dongebode van 2003, is van J.C. Thijssen en heet 'Watersnood 1953'. Het is indertijd gepubliceerd ter gelegenheid van de 50-jarige herdenking van de Watersnoodramp van 1953. Ook de plaatsen die vallen onder het werkgebeid van deze oudheidkundige kring werden hierbij getroffen.

Vindplaats: T 07469

donderdag 14 februari 2013

Valentijnsprocessie in Westerhoven

Valentijnsdag is niet alleen de dag waarop je, al dan niet anoniem, je geliefde verrast, maar ook de dag dat de heilige Valentijn wordt geëerd. In Westerhoven wordt Sint Valentinus of Valentijn aangeroepen bij ziekte of tegenslag. Deze Valentijnsviering is uitzonderlijk in Nederland. Hij is niet alleen de schutspatroon van (jong)geliefden, maar ook - wat weinigen weten -  van mensen met epilepsie. Zijn naam komt uit het Latijn (valére) en betekent ‘sterk en gezond zijn’. De kapel met putje die aan hem is gewijd, ligt aan de Loverensedijk langs de beek De Keersop.
Westerhoven. Keersop met St.Valentinuskapel
Uitgegeven door Jos Pé, Arnhem en Fa. A.C. v.d. Dungen, Dorpsstraat 30, Westerhoven
Prentbriefkaart, november 1966. Vindplaats: pbk-W 55 / 940 (1)
Het huidige kapelletje werd in 1947 uit dankbaarheid gebouwd, omdat het dorp (nabij Bergeijk) vrijwel ongeschonden uit de oorlog was gekomen. Tijdens de bouw werden oude Middeleeuwse fundamenten aangetroffen. Wanneer die vorige kapel is gebouwd en verloren gegaan, is niet bekend. Mogelijk stamt de waterput al uit de 8e eeuw. Volgens overlevering zou Valentinus hier het Heilig Doopsel aan de heidenen hebben toegediend. Tevens had het bronwater een heilzame werking: zo zou het verlichting geven bij huidziekten, koortsen, reumatische pijnen en bij ‘vallende ziekte’. Ook toen er geen kapel stond, was dit een pelgrimsoord. In 1799 maakte dominee Hanewinckel voor het eerst schriftelijk melding van dit ‘heilig putjen’ in zijn reisbeschrijving door de Meierij.
Valentijnskapel, Westerhoven
© Gaston Remery / Brabant-Collectie

Zwart/wit foto, 1960
Op 14 februari wordt Westerhoven omgedoopt tot Valentinusdorp. Een heuse traditie van dit dorp. Ook mensen uit omringende plaatsen (zoals Bergeijk, Riethoven, Borkel, Dommelen en Valkenswaard) of zij die anderszins een binding met Valentijn hebben, nemen hieraan deel. Sinds 1957 wordt de kaarsjesprocessie van Westerhoven naar de Valentinuskapel georganiseerd. De processiegangers vertrekken vanaf de parochiekerk Sint Servatius in de Dorpstraat, waar eerst om 19.00 uur een avondmis plaatsvindt. Na afloop verzamelen de mensen zich op het plein voor de kerk waar de kaarsen worden uitgedeeld. Op de kaarsenhouder (een afgeknipte plastic fles) is de tekst van het Valentijnslied geplakt.
Jong en oud nemen deel aan de lichtprocessie
© Monika Vanderhercke en Jan Stads
Kleurenfoto, 14 februari 2011

Het Valentinuslied
(gecomponeerd in 1958 door T. Verbruggen):


Naar de bron van Valentijn
trekken steevast vrome scharen
Mensen die in zorg of pijn
roepen smekend om genade.
Sta in nood, aan onze zij,
Sta ons bij, o Valentijn.

Valentinus schutspatroon
van de zieken die soms vallen
Sta ons bij in elke nood
help in noodgevallen
Sta in nood, aan onze zij,
Sta ons bij, o Valentijn.

Als de wrede zomerzon
veldgewassen deed verschroeien
Bleef uw klare bron
onze akkers steeds besproeien
Sta in nood, aan onze zij,
Sta ons bij, o Valentijn.

Bij de snelle waterbeek
staat vanouds uw schutskapelle;
zend uw zegen op ons neer,
als wij om uw hulpe snellen.
Sta in nood, aan onze zij,
Sta ons bij, o Valentijn.

Naar schatting lopen zo’n 150 mensen mee met de jaarlijkse lichtprocessie. De bedevaartgangers trekken via de Dorpstraat, provinciale weg, Borkelsedijk, Weerderdijk naar de Loverensedijk. Als de stoet is aangekomen bij de kapel, wordt er kort gesproken, gebeden en gezongen onder begeleiding van de plaatselijke fanfare.
In optocht lopen de mensen al zingend naar de Valentijnskapel
© Monika Vanderhercke en Jan Stads
Kleurenfoto, 14 februari 2011
Iedereen krijgt gelegenheid even het kapelletje in te gaan om de Heilige Valentijn, omringd door kaarsen en bloemen, te aanschouwen. Na afloop wordt er warme chocomelk met koek geserveerd.
De heilige Valentijn, omringd door kaarsen en bloemen
© Monika Vanderhercke en Jan Stads
Kleurenfoto, 14 februari 2011
Mocht u tijdens uw wandel- of fietstocht de kapel willen bezoeken, dan kan dat dagelijks. Het gebouw ligt op de route van het Grenslandpad (LAW 11). Wandelvereniging 'Via-Via' geeft in haar verslag van de etappe Borkel en Schaft - Eersel ook interessante informatie over de kapel.

maandag 4 februari 2013

Chinees Nieuwjaar en de Brabant-Collectie

Tilburg University is namens de gemeente Tilburg op zeven februari 2013 de gastheer voor de viering van het Chinees Nieuwjaar in de provincie Noord-Brabant. De officiële datum van het Chinese Nieuwjaar en het ingaan van het Jaar van de Slang is 10 februari 2013.

De ongeveer 450 bezoekers kunnen genieten van optredens en workshops. De zusterband die de gemeente Tilburg al vijftien jaar heeft met het Chinese Changhzou staat centraal. Tijdens de viering zijn er workshops en een optreden van the Wonderful Jiangsu Arts Performance Group. Hier vindt u het volledige
programma.

Dat de contacten met China veel verder terug gaan in de tijd, moge duidelijk zijn. De Brabant-Collectie bezit de nodige historische boeken die betrekking hebben op China. Een selectie daaruit was ter gelegenheid van het ingaan van het jaar van het Konijn van 3 februari t/m 3 maart 2011 te zien. Foto's van deze succesvolle tentoonstelling 'China in Brabant: books about Chinese culture' kunt u via
Flickr bekijken.
Een van de gravures die u toen kon bewonderen, was de onderstaande van Johan Nieuhof.

'Zicht op de haven van Tiencienwey' uit:
Joan Nieuhof, Het gezantschap der Neêrlandtsche Oost-Indische Compagnie, aan den grooten Tartarischen Cham, den tegenwoordigen Keizer van China : waar in de gedenkwaerdighste geschiedenissen, die onder het reizen sedert 1655 tot 1657 zijn voorgevallen, verhandelt.t' Antwerpen by Michiel Cnobbert, 1666. Vindplaats: CBC TFH D 1287.
Dat het boek Het gezantschap der Neêrlandtsche Oost-Indische Compagnie van Johan Nieuhof zoveel prachtige gravures heeft, is geen toeval. Johan Nieuhof werd met dit gezelschap meegezonden om "alle steden, dorpen, paleysen, rivieren, vasticheeden ende andre marckweerdige gebouwen in haere rechte forme en gestaltenisse" af te beelden. China werd exotischer voorgesteld dan het in feite was. De 150 prenten leidden in de 18e eeuw tot de populariteit van chinoiserie. Allerlei motieven in kunst en architectuur zijn ontleend aan de gravures van Nieuhof, aldus Ton van der Meer, vrijwilliger bij de Brabant-Collectie, in de inleiding bij de korte tentoontstellingscatalogus.

Mocht u meer historische boeken die betrekking hebben op China willen inzien, dan bent u van harte welkom bij de
Brabant-Collectie.