Over mij

Mijn foto
De Brabant-Collectie is in 1837 in 's-Hertogenbosch opgericht door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant en wordt sinds 1986 beheerd door de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg

donderdag 27 februari 2014

De Metworstrennen in Boxmeer

In Boxmeer leeft nog een eeuwenoude carnavalstraditie, de MetworstrennenDe Metworstrennen zouden hun oorsprong hebben in oud-Germaanse riten in het begin van de vastentijd en zijn later deel uit gaan maken van de carnavalsviering.

Deze paardenrace die elk jaar circa 20.000 bezoekers trekt, wordt gehouden in het Vortums veld op de maandag voor vastenavond. De Metworstrennen dateren uit 1740. In 2015 viert de vereniging haar 275-jarig jubileum. Voorbereidingen voor dit feest zijn al in gang gezet. Het reglement uit het beginjaar stelt:
“Het doel der Vereeniging is, om een aloud gebruik - dat ingesteld werd door eene liefdadige dame, en dat beslaat in het wedrennen om eene metworst, de jaarlijksche belooning van eene edelmoedige daad, door Boxmeersche jongeren aan bovenbedoelde dame bewezen - in onze gemeente te handhaven en in eere te houden.”
"De erfpachtsom", Boxmeer, Moussault & Moussault 's-Bosch. Foto (ontwikkelgelatinezilverdruk) van R.K. Foto-Persbureau Het Zuiden, s-Hertogenbosch, Maastricht. Vindplaats: ML / 411.12 (4)
Met potlood staat op de achterzijde van deze foto geschreven: "De erfpachtsom", Boxmeer. Vastenavond-maandag te Boxmeer. De jonge boeren nemen op Vastenavond-maandag deel aan het "metworst-snijden", de winnaar toont de "erfpachtsom" in den vorm van metworst en brood. Een zilveren metworst is tevens als wisselprijs aan het metworst snijden verbonden.

Het verhaal gaat dat een Freule Aleida tijdens haar rijtoer met haar koets van de weg raakte. Boxmeerse jongens schoten haar met hun paarden te hulp. Als dank werden ze beloond. De freule belastte een hoeve in Vortum Mullem (de ‘Belaste Hoeve’) met een jaarlijkse schenking (erfpachtsom) die bestond uit een zeven ellen lange metworst, een wegge en een brood, twee vaten bier en een halve varkenskop. Om te bepalen wie de schenking in ontvangst mocht nemen, ontstond de paardenrace. Alleen jonge vrijgezellen uit Boxmeer die lid zijn van de 'Instelling der Tijdelijck Jonggesellen van Boxmeer' maken kans om de 'Koning van de Metworst' te worden. De schenking en het zilveren koningsschild zijn goed te zien op deze lithografie.  Na het ophalen van de schenking gaat de koning onder begeleiding van de andere ruiters en de ‘gekkenkar’ terug naar Boxmeer voor de kroning.
Jan Strube. Metworst-Koning Boxmeer. 1935. Lithografie. Vindplaats: ML / 411.12 (3)
Gesteld wordt dat de carnavalsoptochten in Nederland hun oorsprong vinden bij de vastenavond optocht van De Metworst in Boxmeer in 1854. Verschillende bronnen betwisten dit. 

Na de paardenrennen en het feestgedruis volgt steevast de vastenperiode met in Boxmeer bijvoorbeeld een biecht ter vergeving van de zonden in de kapel van Jan Nepomuk op ’t Zand.

maandag 10 februari 2014

La Place Dor


Het boek ‘La Place Dor’ is een kunstproject over schoonheid. Ruim 30 (oud-)inwoners van Budel worden geportretteerd in woord en beeld. De inwoners vertellen hun verhaal dat vaak verbonden was met de oude zinkfabriek. Angeline van de Wal (1976) schilderde hun portret.

De plaatselijke zinkfabriek (Budelco) loopt als een rode draad door het boek. Het is geen opsomming van historische feiten geworden, maar meer een zoektocht naar de schoonheid van deze nog authentieke fabrieksnederzetting. De Budelse zinkfabriek is omstreeks 1892 gesticht door Lucien en Emile Dor en François Sepulchre. Dat gebeurde onder de naam: Société Anonyme des Zincs de la Campine of, in het Nederlands: Kempensche Zinkmaatschappij (KZM). Sinds 2007 is het grootste gedeelte van de zinkfabriek een onderdeel van Nyrstar.
Budel-Dorplein stond jarenlang in het teken van de zinkfabriek, die nog steeds opvallend aanwezig is. De fabriek werd in een verlaten gebied gebouwd. Al snel kwamen er plannen voor het bouwen van een fabrieksdorp bij de fabriek. Het dorp heette vanaf 1893 'Place Dor' naar de gebroeders Dor en kreeg op 5 september 1893 van gemeentewege de naam: 'Dorplein'.
Er zijn huizen gebouwd voor leidinggevenden, ingenieurs en arbeiders, die oorspronkelijk allemaal in het Frans werden aangeduid. Niet ver van de fabriek staat het gebouw waar Franse nonnen zorgden voor de arbeiders die zonder gezin in Budel-Dorplein aankwamen.  Aan de rand van het dorp wordt gewerkt aan de restauratie van de kleine gevangenis die bij de fabriek hoorde.

Meer plaatselijke geschiedenissen kunt u vinden in de rubriek Y.

Vindplaats: BRA Y3  WAL 2013