 |
Brabandsche gazette of voornaamste courant-nieus
Uitgever: J.B. van Gulpen, 1782-na 1787 (1794?)
Plaats van uitgave: ’s-Hertogenbosch
|
De Brabant-Collectie bevat een verzameling recente en oude Brabantse kranten (de oudste uit 1771!). Het grootste deel van de collectie wordt gevormd door Het Brabants Dagblad en voorlopers ('s-Hertogenbosch e.o.). Van andere Brabantse regionale dagbladen is slechts een beperkt aantal oudere jaargangen aanwezig. Een voorbeeld hiervan is de Brabandsche gazette.
De Brabandsche gazette van Jan Baptist van Gulpen flankeerde vanaf 1782 de officiële stadskrant 's-Hertogenbossche dinsdagse en vrydagse courant. De laatste krant werd uitgegeven door Van Gulpen’s collega’s Christiaan August Vieweg en Lambert-Jan Bresser.
Kranten brengen nieuws, maar proberen met hun boodschappen ook lezers te beïnvloeden. Voorlopers van de krant waren vlugschriften of pamfletten. Ze behandelden meestal slechts één onderwerp en vervulden een sociale functie. Ook losse nieuwstijdingen, die op straat werden verkocht, waren populair omdat ze smeuïg nieuws brachten. Een voorbeeld is de Zaamenspraak tusschen Ouwe Jan en Jonge Jan over het declaratoir, dat Zyn Hoogheid den 20ste February 1782 ter vergadering van Holland omtrent den Hertog van Brunswyk zoude gedaan hebben en eenige andere nieuwstydingen.
Jan Baptist van Gulpen werd in 1733 of 1734 geboren in Maastricht, waar hij werd opgeleid tot boekdrukker. Na zijn opleiding vestigde hij zich omstreeks 1770 in de Heerlijkheid Bokhoven, nabij ‘s-Hertogenbosch. In dat jaar publiceerde hij de Nieuwen Heusdensche negotiants almanach. Op 30 juli 1772 verkreeg hij het poorterschap van de stad ‘s-Hertogenbosch. Van Gulpen woonde in de Hinthamerstraat (nu nummer 32), waar hij de drukkerij van Willem van Goor voortzette. In 1780 startte hij de Antwerpsche gazette. Van deze krant zijn tot op heden geen exemplaren teruggevonden. In 1782 veranderde hij de naam in Brabandsche gazette. Ook hiervan zijn weinig exemplaren terug te vinden.
Zijn collega’s Bresser en Vieweg waren meer op de hand van prins Willem V. Van Gulpen beschuldigde hen ervan dat zij meewaaiden met diegenen die aan het bestuur waren. Dit veroorzaakte meermaals conflicten tussen Van Gulpen en de magistraat van Den Bosch.
In 1795 werd Van Gulpen drukker van de opnieuw opgerichte Vaderlandsche Societeit. Hij gaf voor hen een krant uit, genaamd Vaderlandsche Societeits Kourant. In 1796 veranderde de naam in Bataavsch-Brabandsche-Bossche Courant en in 1797 in Republikeinsche Courant voor het Departement van de Dommel. Hoelang deze laatstgenoemde krant bestond is niet bekend. Vermoedelijk niet lang, want ondanks officiële persvrijheid werd de censuur in de Franse periode steeds grimmiger. Van de Bataavsch-Brabandsche-Bossche Courant en de Republikeinsche Courant zijn slechts enkele exemplaren bewaard gebleven in het Stadsarchief 's-Hertogenbosch. Op 25 januari 1967 kocht de bibliotheek van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te ‘s-Hertogenbosch, de voorloper van de Brabant-Collectie, op de veiling van Burgersdijk en Niermans in Leiden de bijna complete eerste jaargang van 1782 van de Brabandsche gazette of voornaamste courant-nieus. Aflevering nummer 1 daarvan verscheen op woensdag 2 januari 1782.
Microfiches van Brabantse kranten vindt u achter de stellingen van de GES-collectie in de ladenkasten op niveau 0. De fiches mag u zelf uit de bak halen. U kunt ze lezen met het A2-leesapparaat. Na gebruik legt u de fiches in het speciale retourbakje
Geen opmerkingen:
Een reactie posten