Handschrift met versierde initiaal

Handschrift: Leven van Catharina van Alexandrië
Papier en perkament. 330 fol.
Plaats van uitgave: St. Catharinaberg Oisterwijk
Publicatiejaar: Laatste kwart van de 15e eeuw (na 1478)
Afmetingen: 207 x 143 (135 x 95) mm. 23-24 regels
(Hierboven getoond: fol. 226 recto met een opengewerkte rode fleuronnée initiaal)

Het boek is waarschijnlijk gemaakt voor de Tertiarissen van het klooster St. Catharinaberg te Oisterwijk, want op een ingeplakte perkamenten strook op p. 3 verso lezen we: 'Dit boeck behoort den convent van susteren van oosterwyck'. Op p. 320 recto staat de datum 1478: 'Int Iaer ons Heren mcccc lxviij doen na dat hertich Kaerl van Bourgongen inden velde verslaghen was'.
Later is het boek ook bezit geweest van de Zusters Regularissen van Augustinus van het Bossche St. Annaburg. Een derde bezitter was Dr. Van Lierop. Het boek kwam in het bezit van de Brabant-Collectie door aankoop op een niet nader bekende veiling.Koningin Catharina van Alexandrië (gestorven in het jaar 307) is één van de populairste heiligen uit de Middeleeuwen. Zij wordt vereerd als martelares en patrones van onderwijs en geleerdheid, van wagenmakers en van molenaars. Zelf zou ze op zeer jonge leeftijd al veel kennis hebben vergaard. Ze kende bijvoorbeeld alle werken van Plato uit het hoofd.Nadat ze zich tot het Christendom had bekeerd, onderging Catharina in een visioen een mystiek huwelijk met Christus. Het mystieke huwelijk kan worden gezien als een metafoor van de geestelijke verbinding met God. Dit mystieke huwelijk wordt vaak afgebeeld: Maria houdt het Christuskind op schoot, dat zich vooroverbuigt om de voor hem geknielde heilige de ring om te doen.

Keizer Maxentius begeerde haar. Zij wilde echter niet met hem trouwen omdat zij Christus was toegedaan. Hierna probeerde hij haar te dwingen haar geloof af te zweren. Vervolgens stuurde hij 50 heidense filosofen op haar af om haar van gedachten te doen veranderen. Uit het debat met Catharina kwamen zij echter als gelovige christenen tevoorschijn. Catharina werd daarop gemarteld op een foltertuig bestaande uit vier wielen met ijzeren spijkers. Voor haar enig letsel was toegebracht, trof een bliksemschicht het apparaat. Daarop werd zij onthoofd. Haar lichaam werd door engelen naar een klooster op de berg Sinaï gebracht.

Haar karakteristieke attribuut is een wiel, meestal met spijkers en soms gebroken. Andere attributen zijn een zwaard, een martelaarspalm en een ring, als symbool van haar huwelijk met Christus.
De levensgeschiedenis van Catharina is zo overladen met legendevorming dat over de werkelijke gang van zaken zo goed als niets meer met zekerheid valt te zeggen. Sommigen twijfelen er zelfs aan of ze ooit bestaan heeft. Daarom werd ze in 1969 van de heiligenkalender afgevoerd. Toch komt ze weer in de lijst van heiligen, nu als vrije gedachtenis. Het is mogelijk dat het verwijderen van Catharina uit de lijst onterecht is. Het is namelijk onwaarschijnlijk dat de grootschalige verering van Catharina in de Middeleeuwen op niets gebaseerd zou zijn. De feestdag van Catharina is 25 november.

Vindplaats: KHS 3