Atlassen vormen een wereld op zich. De atlassen van de Amsterdamse kaartenmakers, uitgevers en drukkers Willem en Joan Blaeu zijn iedereen bekend en wereldberoemd. In de Gouden Eeuw konden Willem en Joan hun specialisme ontwikkelen tot een uiterst succesvolle onderneming.
Willem Janszoon Blaeu (1571-1638), de grondlegger van de uitgeverij, begon in 1599 met het vervaardigen van meetinstrumenten en globes. Spoedig ging hij zich toeleggen op het publiceren van atlassen en in 1608 gaf hij zijn eerste wereldkaart en een zeeatlas uit.
Daarna begon hij met zijn levenswerk: de nieuwe atlas.
Blaeu kondigde deze atlas zelf aan in de Nieuwstijdingen van 11 febr. 1634:
Willem Janszoon Blaeu (1571-1638), de grondlegger van de uitgeverij, begon in 1599 met het vervaardigen van meetinstrumenten en globes. Spoedig ging hij zich toeleggen op het publiceren van atlassen en in 1608 gaf hij zijn eerste wereldkaart en een zeeatlas uit.
Daarna begon hij met zijn levenswerk: de nieuwe atlas.
 |
| Titelpagina Willem Jansz. Blaeu, en Joan Blaeu, Toonneel des Aerdriicx ofte Nieuwe Atlas, dat is Beschrjving van alle landen. Amsterdam, 1635-42 in 3 delen. Vindplaats: KOD 038 G 01 (deel I-1: 1643, deel I-2: 1642), KOD 038 H 01 (deel II: 1635) en KOD 038 I 01 (deel III: 1642). |
"t' Amsterdam bij Willem ende Johannes Blaeu zijn ghedruckt ende worden uijtghegheven, het eerste ende tweede Deel van het Tonneel des Aerderijcx, ofte nieuwe Atlas, in fol. superregali, in vier verscheijde Talen, te weten, Latijn, Franchoijs, Nederduijtsch ende Hooghduijtsch. Het derde ende vierde Deel in die voorsz. Talen, al te samen besondere ende geheel nieuwe stucken ende Beschrijvingen, zullen met Goddelijcke hulpe toecomende jaer in 't licht komen." Helaas kwam het grote werk tijdens zijn leven niet af. Dat was voor zijn zoons Joan en Cornelis weggelegd, die ondertussen bij hem in de zaak waren gekomen. Cornelis stierf al snel na zijn vader in 1644.
Hierna begon Joan Blaeu zijn eigen grote ambitie te verwezenlijken: de alom bekende Atlas Major: J. Blaeus Grooten atlas, oft werelt-beschryving, in welcke 't aertryck, de zee en hemel wordt vertoont en beschreven (1642-1668 in 9 delen). Vindplaats: TF Pre 2 / 1-9. De zinspreuk van de familie Blaeu luidde dan ook: ‘Indefessus agendo’ , wat betekent ‘onvermoeid in actie’.
Hierna begon Joan Blaeu zijn eigen grote ambitie te verwezenlijken: de alom bekende Atlas Major: J. Blaeus Grooten atlas, oft werelt-beschryving, in welcke 't aertryck, de zee en hemel wordt vertoont en beschreven (1642-1668 in 9 delen). Vindplaats: TF Pre 2 / 1-9. De zinspreuk van de familie Blaeu luidde dan ook: ‘Indefessus agendo’ , wat betekent ‘onvermoeid in actie’.
Het exemplaar van Toonneel des Aerdriicx, voorzien van met stadssleutels gestempelde marokkijnleren banden en in 1659 door Joan Blaeu speciaal gemaakt voor de stad Leiden, is gedigitaliseerd en via internet te bekijken.
Speciaal voor het Toonneel schreef Joost van den Vondel een gedicht. Zoals u hieronder kunt lezen, is het helemaal niet nodig om verre reizen te maken.
Honger, kou en hitte blijven u bespaard als u met de atlas op uw knieën lekker bij de kachel de wonderbaarlijke taferelen uit verre landen bewondert. Net zoals wij nu doen met onze laptop en Google maps. Atlassen waren de Google Maps van de Gouden Eeuw.
Willem Jansz. Blaeu, en Joan Blaeu, Toonneel des Aerdriicx ofte Nieuwe Atlas, dat is Beschrjving van alle landen. Amsterdam, 1635-42 in 3 delen.
Vindplaats: KOD 038 G 01 (deel I-1: 1643, deel I-2: 1642), KOD 038 H 01 (deel II: 1635) en KOD 038 I 01 (deel III: 1642).
Meer lezen?
M. Donkersloot de Vrij, Drie generaties Blaeu. 1992. [Vindplaats: BRA Z4 Donk 1992]
M. Donkersloot de Vrij, Drie generaties Blaeu. 1992. [Vindplaats: BRA Z4 Donk 1992]
Jan Werner, Atlas Maior: de wereld van Blaeu. 2008. [Vindplaats: BRA Z4 Wern 2008]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten