Tijdschrift: Ravelyn

Ravelyn is de naam van het tijdschrift dat uitgebracht wordt door Heemkundekring De Willemstad. Deze kring is op 2 oktober 1978 opgericht; vanaf 1982 publiceert men drie keer per jaar bovengenoemd tijdschrift. De heemkundekring houdt zich actief bezig met het bijzondere cultuurhistorische erfgoed van Willemstad door dit te bewaren, documenteren en uit te dragen. De naam van het tijdschrift verwijst naar een onderdeel van een vestingwerk: een ravelijn is een driehoekige voorschans in de gracht, die dient om de weg tussen de bolwerken te dekken.
In het tijdschrift verschijnen artikelen over geschied- en heemkundige onderwerpen die betrekking hebben op Willemstad. Onderwerpen zijn: de ontwikkeling van de stad als vesting en het landschap eromheen; inwoners, hun gebruiken en gewoonten; gebeurtenissen uit de geschiedenis van de vestingstad. Daarnaast staan in het tijdschrift interviews met personen die belangrijk (zijn) geweest voor de stad. Eén van de auteurs die regelmatig publiceerde was dhr. P. Hartmans, gemeentearchitect te Willemstad van 1945 tot 1980. In verscheidene door hemzelf geïllustreerde artikelen heeft hij gegevens over huizen en boerderijen vastgelegd.

Op de website van de kring wordt iedere maand een artikel toegevoegd dat eerder is verschenen in het tijdschrift.Tevens geeft de site een korte vermelding van de artikelen verschenen in het laatste nummer.
Ravelyn is aanwezig in onze collectie vanaf 1982 tot heden.

Vindplaats: T 07437

Brabantse avonturen en sprookjes in Collectie Buijnsters-Smets

Omslag Lotgevallen van Robinson Crusoë, ’s Bosch: W. van Gulick, [ca. 1865].

Op 19 februari 2014 verwierf de universiteitsbibliotheek een prachtige collectie kinderboeken van het echtpaar Buijnsters-Smets. Het gaat om een verzameling van circa 1.000 titels met een kleine honderd titels uit de 18e eeuw. De nadruk van de verzameling ligt op de 19e en vroeg 20e eeuw. De collectie is van belang voor de bij de Faculteit Geesteswetenschappen gevestigde leerstoel voor kinder- en jeugdliteratuur, bekleed door prof.dr. Helma van Lierop. De Brabant-Collectie heeft de verzameling in beheer. In de zomer zal een bescheiden expositie worden ingericht om meer ruchtbaarheid te geven aan deze unieke kinderboekenverzameling in het zuiden.

Tot nu toe zijn er vijf in Brabant uitgegeven kinderboeken aangetroffen van de Bossche uitgevers W. van Gulick en Lutkie & Cranenburg. Het gaat om een avonturenverhaal, een moralistische vertelling en 3 sprookjes.

Een aantrekkelijk prentenboek is Lotgevallen van Robinson Crusoë. Dit bevat 6 platen in kleurendruk. Het begint in sprookjestrant: “Er was eens een vader en eene moeder, die een zoon hadden, waaraan zij den naam Robinson Crusoë haden gegeven”.

“Op nevensgaande plaat zijt gij Robinson aan den maaltijd. Hij heeft een schotel met soep voor zich staan. Zijn hond zit geduldig te wachten of hij niet een kluifje krijgt, terwijl zijn papegaai lustig zit te snappen en een paar poesjes trachten haar snoeplust voldoening te geven".

Uit: Lotgevallen van Robinson Crusoë, ’s Bosch: W. van Gulick, [ca. 1865].

Omslag Voor Vlijt en Naarstigheid, ’s Bosch: W. van Gulick, [ca. 1865]. Voorzien van 6 afbeeldingen.

Voor Vlijt en Naarstigheid behoort tot het veel voorkomende genre van de moralistische vertelling. Het is een goedkoop boekje dat als geschenkje kon dienen bij prijsuitreikingen op school. Dit werkje viel buiten de kerkelijke censuur voor alle lectuur, maar wordt min of meer gekleurd door de moraal van de pedagogische Verlichting.  Zie ook het verhaal over de Honingpot en het versje onder de illustratie.

De Honingpot. Uit: Voor Vlijt en Naarstigheid, ’s Bosch: W. van Gulick, [ca. 1865].

Als men aan kinderboeken denkt, worden al gauw sprookjes genoemd. Het zijn mondeling overgeleverde vertellingen. De sprookjes van Moeder de Gans, Grimm en Andersen zijn bij iedereen wel bekend. In deze fantasiewereld wemelt het van boze en goede feeën, stiefmoeders, heksen, tovenaars, reuzen en dwergen, maar er is ook aandacht voor de natuur (bergen, bossen, planten en dieren). Centraal staat de strijd tussen het Goede en het Kwade.

De drie sprookjes, uitgegeven door Lutkie & Cranenburg te ’s-Hertogenbosch, bevatten ieder slechts 1 handgekleurde litho naast de titelpagina. Bij Assepoester is de tegenstelling tussen lelijkheid en schoonheid en die tussen armoede en rijkdom fraai geïllustreerd.

De stiefzusters kijken toe hoe de edelman Assepoester uitnodigt om het glazen muiltje te passen. Uit: De geschiedenis van Asschepoester, Naar Moeder de Gans, ’s-Hertogenbosch, Lutkie & Cranenburg, 1856.

Voorbeelden van sprookjes waar de natuur een grote rol speelt:

Omslag De Historie van Roodkapje. Naar Moeder de Gans. ’s-Hertogenbosch: Lutkie & Cranenburg, 1856.

Roodkapje ontmoet de wolf in het bos en wijst hem de weg. Uit: De Historie van Roodkapje. Naar Moeder de Gans. ’s-Hertogenbosch: Lutkie & Cranenburg, 1856.

De houthakker en zijn vrouw besluiten hun kinderen in het bos achter te laten. Uit: De Historie van Klein Duimpje. Naar Moeder de Gans. ’s-Hertogenbosch: Lutkie & Cranenburg, 1856. Op deze afbeelding is niet te zien dat Klein Duimpje de plannen van zijn ouders afluisterde.

Deze kinderboekenverzameling is een mooie aanvulling op de Kapucijnencollectie van de Faculteit Theologie en de kinder- of centsprenten van de Brabant-Collectie.

Centsprent Roodkapje en Klein Duimpje (no. 09).  Uitgegeven door Lutkie & Cranenburg te ’s-Hertogenbosch.  Vindplaats: ML /911.54 (6)

Bosch was hier

Bijna alle foto's van de Jeroen Bosch-expositie in dit boek zijn van de hand van Frans Kuit (1935-2011), nieuwsfotograaf. Frans Kuit was van 1954 tot 1972 fotograaf van het Brabants Dagblad. Tot 1960 was hij in dienst van fotopersbureau Farla, daarna werkte hij als zelfstandig fotograaf. In september 2009 schonk hij zijn fotografische nalatenschap aan de Brabant-Collectie. De officiële overdracht ervan vond in maart 2011 plaats. Dankzij het fotowerk van Frans Kuit, kwam het idee voor een boek op de redactie van het Brabants Dagblad terecht waar Gerrit van den Hoven ermee aan de slag ging. De circa 50 foto's in deze publicatie zijn door de Brabant-Collectie beschikbaar gesteld.

De fameuze Jeroen Bosch-expositie van 1967 was met 267.000 bezoekers een opvallende blockbuster, die nog steeds tot de verbeelding spreekt. Lange rijen bezoekers voor de deuren van de oude Jacobskerk in de Bethaniestraat en in de aangrenzende straten. Voor het eerst in honderden jaren kwamen werken van Bosch terug in de stad waar ze in de vijftiende en zestiende eeuw waren vervaardigd. Eindelijk stond 's-Hertogenbosch op de culturele kaart.

Van den Hoven beschrijft hoe het overmoedige en haast onhaalbare plan een succes werd dankzij de daadkracht van de kunstenaar en organisator Ton Frenken. Het is een meeslepende geschiedenis vol nieuwe feiten en verhalen. Frenken slaagde erin iedereen voor zijn doldrieste plan te winnen: plaatselijke gezagsdragers, internationale wetenschappers en directeuren van grote musea. Deze geschiedenis is een mooie opmaat naar de grote Jheronimus Bosch-expositie van 2016 in het Noordbrabants Museum.

Een uitgebreide verzameling boeken over Jeroen Bosch kunt u vinden in de rubriek J2 in de open opstelling bij de Brabant-Collectie.

Vindplaats: BRA J2 HOVE 2014