Purperreiger

Purperreiger in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 J 01

Ardea Purpurea. Purpere Reiger

In deel 4 van Nederlandsche vogelen vinden we een fraaie afbeelding en uitvoerige beschrijving van de purperreiger. Over de afbeelding lezen we het volgende: "De Vogel, waar van wy hier de afbeelding geeven, is geschoten in het jaar 1798 aan den oever van het Haarlemmer Meer, by den mon dvan [sic] het Spaarne, en is geplaatst in het Naturaliën Cabinet van de Bataafsche Maatschappy der Weetenschappen te Haarlem. De Directeur van dit Nat. Cabinet, Doctor van Marum, heeft ons vergund dezen Vogel door den beroemden Tekenaar W. Hendriks te laaten aftekenen." 

Tegenwoordig heeft de purperreiger in ons land gelukkig een beschermde status op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De Doctor van Marum uit bovenstaand citaat is Martinus van Marum (1750-1837), een Nederlands arts, natuuronderzoeker en chemicus. Op 21 mei 1777 werd hij door de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen aangesteld als directeur van hun Naturaliën Kabinet, dat een collectie opgezette dieren bevatte. Wybrand Hendriks (1744-1831) was gastheer bij het Teylers Museum en als kunstschilder vooral bekend om zijn portretten.

De auteurs van Nederlandsche Vogelen zijn diep onder de indruk van de pracht van de purperreiger. "Het Reiger-Geslacht mag te regt voor een der schoonste en opmerkingwaardigste Vogel-Geslachten gerekend worden. Daar wy hier van alle die soorten, die hier te Lande, zo verre het ons bekend is, hunne Nesten maaken, in dit Werk afgebeeld en beschreeven hebben, zyn wy aangemoedigd hier by te voegen de afbeelding en beschryving van den zoo fraaijen, en door zyne veelvuldige veeren zich zoo zeer van anderen onderscheidende Purperen Reiger; wel ligt de schoonste van het gansche Reiger-Geslacht, schoon deeze, zo verre men heeft waargenomen, niet hier te Lande zyne Nesten maakt, maar slechts nu en dan, van elders over gevlogen, by ons gezien wordt. [...] Deze Vogel wordt meest gevonden in het Oosten, byzonderlyk aan de Zwarte en Caspische Zeeën, en komt nu en dan tot ons overvliegen."

Tegenwoordig gaat het goed met de purperreiger in ons land en zijn in de laagveengebieden zo'n 30 kolonies van deze vogel te vinden. Ze broeden van april tot juni in moerassen met veel riet en struikgewas. In de grootste kolonies zitten 100 tot 200 paartjes. Nederland vormt momenteel de uiterste noordwestgrens van het verspreidingsgebied van de purperreiger. In augustus-september trekt deze vogel naar Afrika om te overwinteren.

De Nederlandse populatie heeft een dip gehad tussen 1970 en 1990. Dit is vooral toe te schrijven aan de jarenlange droogtes in de overwinteringsgebieden, de Sahelregio in Afrika. En ook enigszins aan de niet-optimale omstandigheden in de Nederlandse broedgebieden. Gelukkig ging het daarna in beide gebieden beter, waardoor de populatie zich kon herstellen. In Nederland zijn nu zelfs verschillende broedgebieden aangewezen en beschermd op basis van de Wet Natuurbescherming.

Vindplaats: KOD 041 J 01