In Nederland was de publicatie van de Duitse afleveringen niet onopgemerkt gebleven. Al op 19 september 1876 liet W.C. van Heusden zijn recht op de vertaling registreren bij de in Amsterdam gevestigde Commissie tot regeling van het vertalingsrecht. De registratie kostte hem 10 gulden. Willem Constant van Heusden (1836-1917) was drukker en uitgever in 's-Hertogenbosch. Zijn “magazijn en fabriek” stonden aan de Zuid-Willemsvaart, nr. C 353. Volgens de vanaf 1875 verschijnende advertenties, produceerde Van Heusden kantoor- en schrijfboeken, bijvoorbeeld agenda’s en bonboekjes. In een advertentie van 26 november 1875 somt Van Heusden zijn competenties op, waaronder drukken in kleur en het maken van stempelbanden. Dat laatste wekt de indruk dat in zijn fabriek ook een boekbinderij aanwezig was. Van Heusden publiceerde sinds 1868 ook het tijdschrift De Praktiserende Geneesheer, maar ook de werken van de conservatief-katholieke Bossche rechter Franciscus van Zinnicq Bergmann (1807-1879), onder andere diens proefschrift in 1862.
Voor het geplande boek over de populairste bloemen vond Van Heusden een vertaler in de Tilburger Antonius Hendrikus Kerstens (1846-1937). Over Kerstens is weinig of niets bekend. Vermoedelijk was hij gerelateerd aan de eigenaren van de Tilburgse firma J.A.A. Kerstens, een lakenfabriek aan de Langestraat 25. Vandaar waarschijnlijk dat het portret van Antonius Kerstens te vinden is in het TextielMuseum in Tilburg (objectnr. 05177; geen foto beschikbaar).
Kerstens vertaalde de Duitse afleveringen voortvarend, want al in januari 1877 begonnen de Nederlandse afleveringen bij Van Heusden te verschijnen. Bij intekening was de prijs 45 cent per aflevering.
In 1878 werd het geheel gebonden in een fraaie uitgeversband van lichtblauw calico (202 x 138 x 15 mm), voorplat in zwart en goud, achterplat blind bestempeld; kapitaalbandjes in rood en wit, sneden onbehandeld, beige dek- en schutbladen. Prijs f 4,50. De boekband bevat geen boekbindersetiket, is ook niet gesigneerd, maar zal ongetwijfeld in Den Bosch zijn vervaardigd, waarschijnlijk in de eerder vermoede boekbinderij van Van Heusden zelf.
Het boek, getiteld Keur van bloemen en sierplanten, is net als de Duitse editie anoniem verschenen. Het bevat tien afleveringen en dus ook tien prachtige, maar helaas niet gesigneerde litho’s. De afbeeldingen zijn identiek aan die van de Duitse uitgave.
Tot eind vorig jaar waren er slechts twee exemplaren van dit fraaie boek in het bezit van Nederlandse bibliotheken. De Brabant-Collectie verwierf vorig jaar het derde exemplaar! Keur van bloemen en sierplanten is niet alleen een erg mooi boek, maar ook een belangrijk boek. Het werpt licht op het boekenfonds en de werkzaamheden van de Bossche drukker-uitgever W.C. van Heusden en het licht mogelijk een sluier op van het tamelijk onbekende leven van een 19e-eeuwse Tilburgse lakenfabrikant en vertaler.
Het verhaal is hiermee gelukkig nog niet af. Want tijdens de zoektocht naar de juiste bibliografische gegevens van de Duitse editie, traceerden wij een compleet en gebonden exemplaar van dit zeer zeldzame boek bij een Duits antiquariaat. En sinds kort bevindt zich in de Brabant-Collectie het enige exemplaar in Nederlandse bibliotheken.
De Duitse editie werd voltooid na 24 afleveringen en bevat dus 14 litho’s meer dan de Nederlandse uitgave. Oorspronkelijke uitgave en Nederlandse vertaling kunnen nu naast elkaar bewonderd en bestudeerd worden.
Tot slot: Antonius Kerstens, die dit bloemenboek vertaalde, overleed op vrijdag 19 februari 1937. Hij was 91 jaar oud. Onderaan de rouwadvertentie stond: “Geen bloemen”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten