Kookboeken door de eeuwen heen

December is de maand waarin de kookboeken voor het kerstdiner te voorschijn worden gehaald. In 2014 stonden om die reden een aantal fraaie, oude kookboeken in dit blog in de schijnwerper. Het vormt nu aanleiding voor een kleine expositie met historische en moderne kookboeken in de universiteitsbibliotheek.

Philippe. Cauderlier, Het spaarzame keukenboek, Gent: Hoste, 1884
Vindplaats: CBM 704 A 50

In de vitrine op niveau 1 ziet u enkele oude drukken, die gebruikt zijn voor het recent verschenen historische kookboek In de koecken gelevert van Hein Vera. Een deel van het oorspronkelijke beeldmateriaal (o.a. historische kookboeken en prenten van het kasteel, vissen, vogels en vruchten) wordt getoond rondom dit boek over de keukengeschiedenis van Kasteel Stapelen in Boxtel. In de vitrine op de begane grond, bij de raadpleegruimte van de Brabant-Collectie, ziet u hét kookboek uit de Gouden Eeuw: De verstandige kock, of Sorghvuldige huys-houdster (1670). Verder ziet u hier enkele menu's, een centsprent en moderne boeken over koken en Brabantse eetgewoonten.

Belangstelling voor kookboeken is er in deze periode van het jaar te over. Indien u voor 31 januari nog in de gelegenheid bent, is de tentoonstelling ‘Aan tafel! Een boekje open over eetcultuur’ in museum Meermanno een aanrader. En bent u in Den Haag, ga dan ook inspiratie opdoen voor een feestelijk gedekte kersttafel bij 'Vier eeuwen tafelcultuur' in het Gemeentemuseum. Voor de webexpositie over vijf eeuw kookboeken bij de Koninklijke Bibliotheek hoeft u uw huis niet uit.

T/m vrijdag 22 januari 2016 kunt u de diverse kookboeken in de universiteitsbibliotheek in de vitrines op niveau 1 en 0 komen bekijken.

't Goed te Arle: De Aarlense Hoeve, de Armenhoef, de Amelrijck Booth Hoeve, meer dan zeven eeuwen een boerderij

De Aarlese Hoeve uit de 13e eeuw was meer dan zeven eeuwen een boerderij. Toen de familie Scheepers in 2006 een aanvraag indiende voor de sloop van zijn kalverenstal, ging bij William van Herk van gemeente Best een lampje branden. Dit was niet zomaar een stal. In archiefstukken van 1312 wordt de hoeve al genoemd. Door middel van een jaarringenonderzoek bleek dat het houtskelet van de stal dateert uit 1263.
Het bijzondere van de stal is dat de gebinten nog elementen bevatten van een langsgebint, terwijl een dwarsgebint normaal is. Daarom gaf deze stal een unieke kans om leemtes in de kennis van boerderijconstructie uit de 13e en 14e eeuw in te vullen en een brug te slaan naar de archeologie die zich richt op ondergrondse restanten.

Dit boek schenkt aandacht aan de historische achtergronden van de oudst bekende en nog steeds bestaande hoeve. Het is onderdeel van een groot project dat over de boerderij in Best is uitgevoerd. De uitgave is een initiatief van Stichting de Brabantse Boerderij, Stichting deKapellekes en Heemkundekring Dye van Best. De Brabant-Collectie leverde beeldmateriaal aan, voornamelijk foto's van Noud Aartsen.

Welke veranderingen onderging de boerderij gedurende die ongeveer 750 jaar, wie waren de bewoners, en welke gronden waren in gebruik? De restauratie van 2014 komt ook aan bod in dit boek. Daarnaast weten archeologen een relatie te leggen met het grootschalig bodemonderzoek in het nabij gelegen gebied, waar gemeente Best een nieuwe wijk gaat bouwen.

Meer boeken over archeologie kunt u vinden in de rubriek BRA Z3.
Meer boeken over boerderijen kunt u vinden in de rubriek BRA J.

Vindplaats: BRA Z3 BRIN 2015 (nog niet beschikbaar)

Canon van Het Groene Woud: Ontwikkeling van landschap, natuur en bewoning

Met dit rijk geïllustreerd boek van Jan van der Straaten over de historie van Het Groene Woud is het project 'Landschapscanon Het Groene Woud' compleet. Het boek is een uitgave van Stichting Brabantse Bronnen, die juni 2015 een digitale versie van de landschapscanon publiceerde. Op 12 november jl. was de presentatie van het boek, waarvoor de Brabant-Collectie ongeveer 50 foto's leverde.

Wat is er zo bijzonder aan Het Groene Woud? Waarom verschillen Het Groene Woud en de drie stedelijke gebieden Eindhoven, Tilburg en 's-Hertogenbosch zo van elkaar? Wat zijn de belangrijkste factoren die hier een rol hebben gespeeld? In hoeverre zijn er van het vroegere landschap nog elementen aanwezig? Via de Vuist van Italië, mammoetsteppes en poolklimaat, het Holoceen tot aan de Romeinse Tijd, komen we bij de mensen in Het Groene Woud: van Neanderthalers tot Romeinen. Vervolgens gaan we van de Romeinse Tijd naar het einde van de negentiende eeuw en komen we in het landschap van Het Groene Woud. Van Gemeynt, gement en gemeente naar wat er van het verleden in het huidige landschap te zien is. Door middel van het beschrijven van een beperkt aantal cruciale gebeurtenissen en verschijnselen wordt het ontstaan van Het Groene Woud duidelijk. De mogelijkheid om energie te gebruiken was vroeger beperkt tot menselijke spierkracht en paarden. Dat verklaart de opkomst van water- en windmolens, die tot aan de negentiende eeuw een grote rol speelden. Tenslotte wordt uitgebreid aangegeven waar in het landschap elementen van vroeger nog zichtbaar zijn.

Meer boeken over landbouw, natuur en milieu kunt u vinden in de rubriek BRA W.

Vindplaats: BRA W STRA 2015

Verwacht: Fotoboek Noud Aartsen

 cover fotoboek 
© Noud Aartsen I Brabant Collectie, Tilburg University

Medio december 2015 zijn de werkzaamheden aan het fotoboek Noud Aartsen afgerond. 

Het gehele fotografisch oeuvre van Noud Aartsen werd in 2011 door zijn weduwe aan de Brabant-Collectie geschonken. Dit vormde mede een aanleiding om een overzichtswerk samen te stellen, waarin naast zijn Brabantse opnamen ook zijn Ierse en Franse foto’s ruimschoots aan bod komen. Tussen 1987-2008 zijn er vijf fotoboeken over zijn geliefde Brabant verschenen. De Brabant-Collectie streeft er niet alleen naar de fotografische erfenis en het gedachtegoed van Noud Aartsen duurzaam te behouden en voor een breed publiek toegankelijk te maken, maar ook om meer bekendheid aan zijn foto’s en ideeën te geven.

De Brabant-Collectie heeft voor dit boek geput uit zijn eigen uitgebreide werkarchief en uit de collecties van Gemeente Best en Brabants Landschap. Gaandeweg werden zijn afdrukken voor dit fotoboek gedigitaliseerd, aangezien een groot deel van de negatieven zich nog in Frankrijk bevindt. De deels door Noud samengestelde kerncollectie fungeerde als vertrekpunt voor de beeldselectie.

Momenteel wordt het fotoboek gedrukt. Uitgeverij Aldus heeft in samenwerking met de Stichting C.R. Hermans deze publicatie uitgegeven.

Op donderdagmiddag 4 februari 2016 vindt de boekpresentatie plaats in het Natuurmuseum Brabant te Tilburg.

In de koecken gelevert

Een gebeurtenis van ongeveer 450 jaar geleden werkt door in het heden. De Baronnesse en Kasteelvrouwe van Boxtel overleed in 1564 en de keuken werd voortaan beheerd door een rentmeester van Jan van Horne, Baron van Boxtel. Die rentmeester was een soort bedrijfsleider die ook de landerijen van de Baron beheerde. In tegenstelling tot de Vrouwe moest hij alle uitgaven voor de keuken verantwoorden. Daarom weten we nu nog wat er 450 jaar geleden in Stapelen, het kasteel van Boxtel, op het menu stond.

Dit boek schetst in het kort de gebeurtenissen op het kasteel van Boxtel rond 1560-1570. Het geeft een kijkje in de keuken van het kasteel en biedt een aantal op de middeleeuwse keuken geïnspireerde recepten, die ook nu nog gemakkelijk gemaakt kunnen worden. Het geheel is geïllustreerd met oude afbeeldingen en moderne foto's. Voor de oude afbeeldingen is geput uit de Brabant-Collectie, die 49 afbeeldingen aanleverde.

Rondom dit historische kookboek, en met een deel van het oorspronkelijke beeldmateriaal (o.a. historische kookboeken, prenten van het kasteel, vissen, vogels en vruchten), hebben we een kleine expositie ingericht in de vitrine bij de ingang van de universiteitsbibliotheek.
T/m vrijdag 22 januari 2016 kunt u deze opstelling komen bekijken.

Meer boeken over koken kunt u vinden in de rubriek: BRA G

BRA G2 VERA 2015

Leven in de brouwerij: Belevenissen van een Brabantse brouwersfamilie in en om Aarle-Rixtel

Jola Prinsen heeft het boek dat haar beide ouders (Jan Prinsen en Lia Prinsen-Holland) in 1996 schreven over vier generaties Prinsen in en om Aarle-Rixtel alsnog uitgebracht. Het plan voor publicatie in kleine kring verdween bij hun overlijden in de spreekwoordelijke lade. Als een eerbetoon aan haar ouders en met hulp van haar zussen is deze uitgave nu wel verschenen.

In de humoristische schrijfstijl van vader Jan Prinsen, oudste zoon van Johan Prinsen, maken we kennis met Cornelius Princen, die rond 1800 als brouwer wordt aangesteld op Kasteel Croy, waar hij het bezoek van koning Lodewijk Napoleon meemaakt. Zoon Martinus begint in 1857 in de kom van Aarle-Rixtel, tegenover de kerk, bierbrouwerij en logement De Zwaan, later overgenomen door kleinzoon Henri Trudo. De vierde generatie, in de persoon van Johan Prinsen, heeft weinig interesse voor de brouwerij. Na diverse omzwervingen buiten de regio keert Johan rond 1930 terug naar Aarle-Rixtel. In de gebouwen van de toenmalige brouwerij wordt dan een puddingpoederfabriek gevestigd.

Door dit familieverhaal, dat leest als een roman, klinkt de verbondenheid van de Prinsens met de Aarlese dorpsgemeenschap: in de politiek en het verenigingsleven. Het boek wordt verlevendigd met brieven, persoonlijke notities, aktes en foto’s.

Meer boeken over genealogie en familiegeschiedenis vindt u in de rubriek BRA Z8.

Vindplaats: BRA Z8 PRIN 2015. .......

Gedeputeerde Henri Swinkels op bezoek

Henri Swinkels (SP), gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant met in zijn portefeuille Leefbaarheid en Cultuur, was gisteren op bezoek bij de Brabant-Collectie.
Ivka Orbon (afdelingshoofd Cultuur van Toen) en Stephan Tibosch (accounthouder Brabant-Collectie) vergezelden hem. Drs. Gabe van der Zee (secretaris van het College van Bestuur), prof. dr. Jos Swanenberg (hoogleraar Diversiteit in taal en cultuur in Brabant), prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld (hoogleraar Cultuur in Brabant) en drs. ing. Corno Vromans (directeur Library & IT Services) gaven vanuit Tilburg University acte de présence.

Na een presentatie van bibliothecaris Pia van Kroonenburgh over de collectie, gaf Emy Thorissen, conservator van de Brabant-Collectie, een kijkje in de keuken en toonde enkele van de vele bijzondere publicaties. Met veel belangstelling werd geluisterd naar de boeiende informatie die Emy gaf bij elk boek, kaart, foto en prent. De conclusie die het bezoek trok was duidelijk: het is de moeite waard nog eens langs te komen.

v.l.n.r.: Ivka Orbon, Henri Swinkels, Emy Thorissen en Jos Swanenberg
© Lieja Stalpers

v.l.n.r.: Stephan Tibosch, Ivka Orbon, Henri Swinkels, Emy Thorissen en Jos Swanenberg
© Lieja Stalpers