Antonius van Padua

Vandaag, vrijdag 13 juni, is de naamdag van de H. Antonius van Padua (Lissabon 1195 - Padua 13 juni 1231). Deze belangrijke heilige is de patroonheilige van vele kerken in Noord-Brabant.

Als telg uit een adellijke familie sloot hij zich in 1210 aan bij de Augustijner orde en 10 jaar later bij de minderbroeders. Zijn mede-franciscanen onderwees hij in theologie. Na een periode in Noord-Afrika verspreidde hij het geloof in Frankrijk en Italië.
Zijn bijnaam ‘Van Padua’ dankt hij aan het feit dat hij zich pas aan het einde van zijn leven vestigde in Padua en aldaar is begraven, de derde grootste bedevaartplaats (naast Rome en Lourdes). Binnen een jaar na zijn dood werd hij heilig verklaard en in 1946 werd hij tot kerkvader uitgeroepen. 

Bekend in de volksdevotie is het populaire schietgebedje: 'Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik alsjeblieft .... terugvind.' Een ander gebed luidt: ‘Heilige Antonius van Padua, zalige vrucht van Spanje, minnaar van Gods huis, breng alsjeblieft dat … terug naar huis’. 
Als de heilige niet snel genoeg hielp bij het terugvinden van het verloren voorwerp, werd het beeld in huis voor straf in een hoek geplaatst. 
Maar er bestaat ook nog een plechtige variant: 
‘Antonius van Padua, zo heilig en zo goed, wij loven God, die door uw hand zo vele wonderen doet’.

Antonius van Padua werd niet alleen aangeroepen bij verloren voorwerpen, maar ook het idee dat Antonius wonderen kon verrichten heeft hem tot een populaire volksheilige gemaakt. 

Hij is beschermheilige van de franciscanen, (alleenstaande) vrouwen en kinderen, armen, bakkers, reizigers en verliefden. Hij helpt kraamvrouwen en zorgt mede voor een gelukkig huwelijk. In geval van allerlei noden, zoals oorlogsgevaar en bij schipbreuk, kan er een beroep op hem worden gedaan, maar ook bij de pest en koorts.

Aankomend weekend staat in het teken van zijn gedachtenis. Op de negen dinsdagen daarvoor start men met het bidden van een noveen (o.a. in 's-Hertogenbosch, Keldonk, Lepelstraat, Velp en Waalwijk). Een achttal plaatsen in onze provincie houden of hielden een bedevaart. 
Waalwijk is er een van. De vieringen van deze Antoniusfeesten vonden met name plaats in de eerste helft van de vorige eeuw. Op het onderstaande bedevaartvaantje zijn bovenaan de gelovigen te zien die knielen bij het Antonius-altaar, daaronder de parochiekerk van St. Antonius van Padua waar een processie naar toe trekt en rechtsonder de voltooiing van de kerk.

Bedevaartvaantje betreffende H. Antonius van Padua te Waalwijk.

 (In de sierranden staat de volgende tekst vermeld: 'Gedachtenis aan Waalwijk', 'St. Antonius-kerk' en 
'St. Antonius-kerk voltooid') 

Gebroeders Verbeeck, Kevelaer

Kleurenlithografie  

Vindplaats: ML / 131.34.3 Anto (1)

Detail van bedevaartvaantje met processie voor H. Antonius van Padua te Waalwijk.

Net als in Waalwijk nam de Antoniusverering in 's-Hertogenbosch in de jaren vijftig af. In de Capucijnenkerk van het H. Hart werd Antonius tot die tijd vereerd. In 1981, 750 jaar na de sterfdag van Antonius, is zijn verering weer nieuw leven ingeblazen. 

Op onderstaande foto van het interieur van de voormalige Sint Leonarduskerk is een muurschildering met voorstellingen uit het leven van Antonius te zien: middenboven de legende van het ezelswonder. Het verhaal gaat dat Antonius een ezel die drie dagen had gevast, een bak haver voorzette. Bij het tonen van de hostie, weigerde de ezel de haver en knielde voor de hostie. Antonius draagt het habijt van de franciscanen en is omgeven door attributen: de lelie (van de zuiverheid) en het kindje Jezus (al dan niet  zittend op een boek), maar soms ook een crucifix, een monstrans en een vis. Het beeld is te zien in het midden van de foto.

Muurschildering in Sint Leonarduskerk met voorstellingen uit het leven van St. Antonius.

Foto van G.Th.Delemarre 

Vindplaats: H 55 / 411.22 Leon (7)

Andere Brabantse plaatsen met een bedevaartcultus rondom de heilige Antonius van Padua zijn Biest-Houtakker, Keldonk, Lepelstraat, Netersel, Nijnsel en Velp.