Tijdschriften en corona

De Brabant-Collectie ontvangt als abonnementhouder iedere maand een grote hoeveelheid heemkundige en vakinhoudelijke tijdschriften en periodieken. Wanneer je deze op een rij legt, kan een goed beeld worden verkregen hoe ze omgaan met en welke aandacht ze besteden aan grotere thema’s, in dit geval de coronacrisis. Bladen die ieder kwartaal of vaker verschijnen hebben nu – geteld vanaf het moment dat de coronapandemie begin maart uitbrak – allemaal al een nummer het licht doen zien. Voor de bladen met een lagere verschijningsfrequentie gaat waarschijnlijk hetzelfde op: niemand kan er omheen om redactionele of inhoudelijke woorden te wijden aan datgene wat ons al maanden bezighoudt en nog wel geruime tijd zal bezighouden. De twee het vaakst terugkerende, redactionele onderdelen met een relatie tot corona, met name in de heemkundige tijdschriften, zijn de volgende: een overzicht van alle activiteiten (excursies, lezingen, ledenvergaderingen, openstelling van het verenigingsgebouw etc.) die niet doorgaan of anders georganiseerd moeten worden, en – zeer verdrietig – een lijstje van namen van leden die de voorbije periode zijn overleden. In meerdere gevallen wordt met nadruk gesteld dat het een aanzienlijk aantal betreft. De vele, dramatische berichten over de impact van corona in Brabant zoals die ons via de lokale media bereikten, deden in die zin al het ergste vrezen.

Ook inhoudelijk zijn er in de voorbije periode (al) artikelen verschenen waarin referenties aan corona voorkomen. Een artikel over de Tweede Wereldoorlog en de oorlogsslachtoffers van Hooge en Lage Zwaluwe wordt, met name vanwege de vergelijkbare gevolgen voor onze vrijheid van bewegen, gekoppeld aan corona (De Bùrt, jrg. 34, nr. 101, p. 7: Voorwoord).

Het directe effect van de verschillen in aanpak van de diverse landen is waarschijnlijk nergens zo goed te merken als in Baarle-Nassau en Baarle-Hertog. De grens tussen Nederland en België ging dicht en grensverkeer was gedurende vele weken niet mogelijk. Dit levert behalve nieuwe, veelgehoorde woorden als coronatoerisme en grensvignet, ook nieuwe verhalen op waarin de grens een hoofdrol speelt. Van Wirskaante (jrg. 35, nr. 2, p. 6-13, 14-24, 26-37) van Heemkundekring Amalia van Solms gaat hier uitgebreid op in, maar ook andere crises waar de grenzen van enclaves van invloed zijn op het beloop van de geschiedenis komen aan bod.

Dat corona betekent dat veel activiteiten dit jaar niet door kunnen gaan, is vooral voor de mensen die er direct bij betrokken zijn enorm vervelend. Dat het corsoseizoen met een jaar is uitgesteld, betekent niet dat de Stichting Corsief in Zundert stilzit. Hun kleurrijke magazine Corsief besteedt in het juninummer van 2020 (jrg. 25, nr. 1) uitgebreid aandacht aan de negatieve en de positieve gevolgen van de coronabesluiten voor de corsowereld. Het landelijke tijdschrift Geografie (jrg. 29, nr. 6, p. 6-10, 18-22, 26-29) biedt artikelen over een eerder virus, de Spaanse griep, over het feit dat “samen” een kans én een bedreiging is in crisistijd, en over de bestuurlijke beperkingen die optreden als de landsgrenzen gesloten worden. Het Archievenblad (jrg. 124, nr. 3, p. 6-8) kijkt nadrukkelijk vooruit in een artikel over archiveren in crisistijd, oftewel: hoe leg je als archiefdienst de coronacrisis vast?

Twee in het oog springende artikelen ter afsluiting. In het Vlaamse tijdschrift voor heraldiek Heraldicum Disputationes (jrg. 25, nr. 2, p. 45-50) treffen we een beeldend overzicht aan van coronaverwijzingen in, al dan niet ludiek bedoelde, heraldische toepassingen.

© Cortés

Het wapen van Brabant van cartoonist Cortés, met wc-papier als banier, leeuwen met beschermende kleding en het coronavirus als wapenkroon is hierin ook opgenomen. En in Devotionalia (jrg. 39, nr. 230, p. 64-65) bespreekt Ivo de Wijs datgene wat bekend is over de heilige Corona.

Schilderij, maker onbekend
Biblioteca Apostolica Vaticana, Rome

Hij stelt dat de naam door de eeuwen heen niet aan het hoofddeksel maar aan het betaalmiddel kroon werd gekoppeld. En het was daarom dat de heilige Corona zou zijn aangeroepen door deelnemers aan loterijen, schatgravers én zakenmensen, vooral bij financiële problemen. Dit laatste werpt, voor hen die erin willen geloven, een interessant licht op de economische problemen die het coronavirus tot gevolg heeft. 

Vanwege corona zijn onze boeken en tijdschriften in de universiteitsbibliotheek onder strikte voorwaarden toegankelijk. Zodra de openstelling wordt verruimd, kunt u dit lezen op de websites van Brabant-Collectie en Tilburg University

Vindplaatsen: De Bùrt: T 07854 / Van Wirskaante: T 08913 / Corsief: T 10958 / Geografie: T 08947 / Archievenblad: T 09800 / Heraldicum Disputationes: T 11009 / Devotionalia: T 07406