Palmpasen



Kinderen met palmpaas 's-Hertogenbosch,
Persbureau "Het Zuiden", 1935
Foto (ontwikkelgelatinezilverdruk)
Vindplaats: ML 411.13 (2)

Met Palmpasen of Palmzondag (de laatste zondag van de vastenperiode en de eerste dag van de Goede Week) wordt de feestelijke intocht van Jezus in Jeruzalem gevierd. De inwoners verwelkomden Jezus op zijn ezel door met palmtakken te zwaaien. 

Vroeger trokken kinderen in de dorpen Haaren, Helvoirt en Cromvoirt luid zingend met stokken, ratels en palmpaasstokken langs de deuren.
...Een ei is geen ei;
twee ei is een half ei;
drie ei is een paasei ...
Eieren en centen werden ingezameld. Na afloop was een samenkomst in het dorpshuis. De opbrengst werd meestal verdeeld of kwam ten goede aan de parochie of school. Deze traditie is in Brabant vrijwel verloren gegaan.

Op de Bossche foto uit 1935 lopen kinderen in optocht met hun palmpaasstokken. Ter ere van dit feest hebben ze een palmpaas gemaakt waar zij duidelijk trots op zijn. 

Over de mogelijke oorsprong van dit volksgebruik schreef A. van Sasse van Ysselt in 1898 in het tijdschrift Taxandria (jg. 5 (1898), p. 3-6). Hierin is te lezen hoe aan de Bossche kinderen op de avond vóór Palmpasen werd verteld dat engelen een palmboom zouden brengen als zij zoet naar bed zouden gaan. Met de gevonden palmboom pronkten de kinderen dan op straat. Hij vermeldde ook dat het in 's-Hertogenbosch niet gebruikelijk was om bij het ontvangen van de palmboom te zingen.
Een palmpasenstok is omgeven met christelijke symboliek. Deze bestaat uit minimaal twee stokken in de vorm van een kruis. De stok is doorgaans versierd met buxustakken, eieren, sinaasappels, rozijnen, andere lekkernijen, gekleurd papier en linten en wordt bekroond door een haantje. Het vogeltje van brooddeeg op het palmhaasje, ook wel 'haantjepik' genoemd, is oorspronkelijk een heidens vruchtbaarheidssymbool voor het ontwaken van de natuur.
De Bossche palmboom bestond meestal uit twee kruizen met bogen en ringen van wilgentakken rijkelijk voorzien van groen.

Zelf een palmpaasstok maken? Kijk hier voor een beschrijving.

Op zoek naar meer beeldmateriaal over dit onderwerp in de Film- en Fotobank Noord-Brabant: gebruik de term (palm)pasen.