Openluchtzwembaden: ware lustoorden

Waterratten opgelet … de zomer doet zijn intrede! Bij hoge temperaturen gaan we massaal op zoek naar de nodige verkoeling. Zwemmen in de buitenlucht om te ontspannen en te genieten is een aangename vrijetijdsbesteding en van alle tijden.

Vroeger ging men in een rivier, kanaal, ven of waterplas ‘wildzwemmen’. Een raar woord, maar zwemmen in het openbaar werd destijds als zedenverwildering gezien. Om wildzwemmen en ook verdrinkingen tegen te gaan, besloten diverse gemeenten daarom een ‘zweminrichting’ in de open lucht aan te leggen. Onder toezicht van een badmeester zou men veilig kunnen zwemmen en bovendien zwemlessen kunnen nemen. En zo werden in de jaren 30 in het kader van de werkverschaffing overal natuurbaden aangelegd, door werklozen met de schop eigenhandig gegraven. Het gewonnen zand kon weer elders bij de bouw van woningen worden gebruikt. In de waterplas die overbleef, was gemengd zwemmen uit den boze. Er was sprake van een strikte scheiding tussen de seksen: mannen en vrouwen hadden een eigen ingang, aparte kleedhokjes en de bassins waren gescheiden door hoge houten schuttingen. Zo getuigt de opname uit 1938 van De IJzeren Vrouw in ’s-Hertogenbosch.

Na de Tweede Wereldoorlog raakten veel van deze buitenzwembaden in verval. Bovendien ontstond in de jaren 60 behoefte aan overdekte zwembaden door groeiende zwemclubs en toenemend school- en wedstrijdzwemmen. Veel van de openluchtzwembaden zijn nu gesloten en de gebouwen gesloopt, zoals De IJzeren Vrouw in ’s-Hertogenbosch en De Clarinet in Deurne (beide in 1969), alsook zwembad Ringbaan-Oost in Tilburg (1980). Recreatieoorden als De IJzeren Man in Vught, Staalbergven in Oisterwijk, Wolfslaar in Breda, De Warande in Oosterhout en het E3-strand bij Eersel (nu omgedoopt tot Landgoed Duynenwater) bestaan echter nog steeds en worden tijdens zomerse dagen druk bezocht. Speeltoestellen als glijbanen en duikplanken verhogen de waterpret voor jong en oud. Op de recreatieplas werd ook veelvuldig watersport bedreven, zoals roeien, kanoën, windsurfen, waterskiën en zelfs speedraces, maar er werden ook waterpolowedstrijden gehouden.

Trek alvast in gedachte je zwembroek of badpak uit de kast, want in dit beeldverhaal passeren enkele nostalgische beelden van Brabantse buitenzwembaden de revue: het zijn ware lustoorden!

Bekijk het beeldverhaal in het juninummer van In Brabant.

Badhuis Staalbergven aan de rand van de bossen, Oisterwijk, vóór 1930

Overvol strand met badgasten op het E3-strand Eersel, circa 1965
© Noud Aartsen | Brabant-Collectie, Tilburg University