Putter

Putter in:
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandse vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 J 01

Fringilla Carduelis. Distelvink, Putter

Vandaag maken we een sprong naar deel 4 van Nederlandsche vogelen om deze kleurrijke vogel nader te bekijken. De auteur begint zijn relaas met een uitleg over de naam van de vogel:

"In het Geslagt der Vinken (Fringilla), waar van reeds verscheidende Soorten, die gemeenlyk byzondere Naamen voeren, behalve de gewoone VINKEN, beschreeven zyn, maakt de DISTELVINK een ongemeen fraaije vertooning. Men noemt dit Gevogelte dus, om dat zy, in de vryheid zynde, in de Herfst en 's Winters aazen op het Zaad der Doornen of Distelen. Hier van heeft de Latynsche naam Carduélis, zo wel als de Italiaansche Cardillo, de Fransche Chardonnerel en de Engelsche Thistle-Finch, zekerlyk ook zyne afkomst. In 't Nederlandsch geeft men 'er, doorgaans, den naam van PUTTER aan; dewyl zy zeer leerzaam zyn, om het Water, tot hun drinken, door middel van een Kettingje en Vingerhoed uit een Glas op te haalen; gelyk bekend is."

De Putter is, evenals andere vinkensoorten, lange tijd massaal gevangen met lijmstokken en op zogenaamde vinkenbanen. Niet alleen om ze op te eten, maar ook voor hun zang. In Nederlandsche Vogelen lezen we:

"De DISTELVINKEN zyn in ons Land vry gemeen en worden dikwils, met de Vinken, onder de Slagnetten gevangen. Men kan ze ook, zo wel als die, tot versnapering gebruiken; maar de MANNEN houdt men gemeenlyk in 't leeven om 'er PUTTERS van te maken, of ook wegens de aangenaamheid van hun Gezang."

Blijkbaar kon men deze vogels makkelijk kunstjes leren, zoals het 'putten' van water door het optrekken van een minuscuul emmertje, verbonden aan een kettinkje. Deze "hobby" werd dermate populair, dat men in plaats van de gangbare naam Distelvink de naam Putter ging gebruiken.

We vinden de Putter/Distelvink veelvuldige terug in de beeldende kunst en literatuur, waar hij door de eeuwen heen voor allerlei zaken symbool heeft gestaan. Wie daar meer over wil lezen, kan zijn/hart ophalen op internet en in geschreven bronnen. Maar denk bijvoorbeeld aan het schilderij Het puttertje van de Nederlandse schilder Carel Fabritius uit 1654 en de vuistdikke roman, eveneens getiteld Het puttertje, van de Amerikaanse schrijfster Donna Tartt uit 2013. 

Terug naar Nederlandsche vogelen, waar we lezen:

"Wegens de Kleur heeft men ze in 't Grieksch Chrysomitris, in 't Latyn Aurivittis en in 't Engelsch Gold-Finch, dat is Goudvink, getyteld; maar de hedendaagsche Grieken geeven 'er, om de eerstgemelde reden, den naam van Akanthis aan." Hier kan het qua naamgeving voor de hedendaagse lezer wat verwarrend worden met die gelijkluidende namen. Want al denk je misschien bij de naam Goldfinch aan Goudvink, laatstgenoemde is toch echt een heel ander vogeltje. En dan heb je in het Engels naast de European goldfinch ("ons" Puttertje) ook nog eens de American goldfinch, ook weer een heel ander vogeltje.

Maar dat alles terzijde. Wat als een paal boven water blijft, is dat de Putter een genot voor het oog en het oor is met zijn kleurenpracht en beminnelijke zang. Sinds 1975 is hun aantal in Nederland gelukkig flink aan het stijgen. Kwam deze vogel aanvankelijk vooral voor in Laag-Nederland, gaandeweg heeft hij zich steeds meer uitgebreid over de rest van het land. Dit komt mede doordat hij zich heeft aangepast aan door de mens gemaakte landschappen, zoals boomgaarden en parken. En soms, als je dan een geluksvogel bent, kan het zo maar gebeuren dat een paartje hun nestje gaat bouwen in de perenboom in jouw tuintje aan de stadsrand.

Vindplaats: KOD 041 J 01